اینستاگرام و بروز اختلال روانی بادی دیسمورفیک یا خود زشت پنداری

آیا اینستاگرام زمینه‌ساز بروز اختلال روانی بادی دیسمورفیک یا خود زشت پنداری می‌شود؟ اینستاگرام یکی از پر هوادارترین شبکه‌های اجتماعی است. در هر دقیقه هزاران عکس در اینستاگرام آپلود می‌شود. اینستاگرام توانسته جایگزین خوبی برای آلبوم عکس‌های کاغذی باشد. هر شبکه‌ی اجتماعی سودها و زیان‌هایی دارد. در این نوشته به بررسی اختلال روانی بادی دیسمورفیک در اینستاگرام می‌پردازم. اختلالی که می‌توانیم به پارسی آن را خود زشت پنداری ترجمه کنیم.

پیش‌تر با اختلال بادی دیسمورفیک آشنا شدیم. پس اگر نوشته‌ی پیشین را خوانده باشید می‌دانید که بادی دیسمورفیک یکی از گونه‌های اختلال وسواسی اجباری یا  OCD است. در اختلال بادی دیسمورفیک فرد به شدت نگران یک نقص خیالی، غیر واقعی یا بسیار کوچک در بدن خود می‌شود و همیشه به آن فکر می‌کند. این نقص معمولا خیالی است اما اگر نقص فیزیکی واقعا وجود داشته باشد فردی که دچار این اختلال است آن را بیش از اندازه بزرگ می‌کند. یکی از ویژگی‌های مهم کسانی که دچار بادی دیسمورفیک هستند این است که اعتماد به نفس بسیار پایینی دارند. شاید بگویید در اینستاگرام همه زیبا هستند و به زیبایی خود می‌بالند. اما این تنها ظاهر مسئله است و حقیقت چیز دیگری است. بسیاری از کسانی که عمل‌های زیبایی فراوانی انجام می‌دهند از عدم اعتماد به نفس رنج می‌برند.

تقلید و الگوبرداری مردم از رسانه‌ها

رسانه‌ها همیشه در سلیقه و شیوه‌ی زندگی مردم تاثیرگذار بوده‌اند. در گذشته مردم با خواندن مجله‌های مد و زیبایی و نیز برنامه‌های تلویزیونی شیوه‌ی زندگی خود را با آن‌چه که در جامعه مرسوم بود سازگار می‌کردند. مردم تلاش می‌کردند تا ظاهری شبیه خوانندگان، بازیگران و چهره‌های سرشناس جهان داشته باشند. اما آیا رسانه‌ها همیشه شیوه‌ی درست زندگی را به ما آموخته‌اند؟ نمی‌توان به رسانه‌ها گلایه کرد و آن‌ها را مقصر دانست این مردم هستند که با تقلید از آن‌ها راه را به اشتباه رفته‌اند.

اینستاگرام و اختلال بادی دیسمورفیک یا خود زشت پنداری

امروزه رسانه‌های اجتماعی به دیگر رسانه‌ها مانند تلویزیون، مجله و … برتری پیدا کرده‌اند چون مردم در تولید محتوای آن نقش مستقیم دارند. یکی از این شبکه‌های اجتماعی اینستاگرام است. اگر در اینستاگرام چرخی بزنید با هزاران عکس روبه‌رو خواهید شد که نشانه‌های بادی دیسمورفیک در آن‌ها دیده می‌شود. دخترانی را خواهید دید که ده‌ها عمل زیبایی روی چهره‌شان انجام داده‌اند بی آن‌که به آن نیاز داشته باشند. یا چهره‌شان را زیر آرایشی غلیظ دفن کرده‌اند. پسرانی را خواهید دید که روزانه ده‌ها عکس از عضلات بدنشان می‌گیرند و می‌گویند روزانه بیش از ۵ ساعت از وقت خود را در باشگاه می‌گذرانند. همان‌گونه که پیش‌تر گفته شد این‌ها می‌تواند نشانه‌هایی برای اختلال بادی دیسمورفیک یا خود زشت پنداری باشد.

چگونه اینستاگرام باعث اختلال بادی دیسمورفیک یا خود زشت پنداری می‌شود؟

رسانه‌های اجتماعی فرصتی را فراهم آورده‌اند تا مردم عادی هم بتوانند شناخته شده و معروف شوند. کاربرانی که میل به شهرت دارند تلاش می‌کنند از ظاهر چهره‌های سرشناس الگوبرداری کنند. آن‌ها بیش از اندازه به ظاهر خود توجه می‌کنند. آن‌ها دخترانی را می‌بینند که هواداران بسیاری دارند و چهره‌شان با عمل‌های جراحی زیبایی به شکلی خاص در آمده است. کسانی که اعتماد به نفس پایینی دارند تلاش می‌کنند با عمل جراحی زیبایی چهره‌شان را تغییر دهند. یکی از نشانه‌های بروز بادی دیسمورفیک در کاربران اینستاگرام این است که بارها و بارها از خودشان عکس می‌گیرند و عکس‌هایشان را زیبا نمی‌دانند تا این‌که عکسی را مناسب گذاشتن در اینستاگرام بدانند. این کاربران بر این باورند که آن‌ها زشت و یا بدعکس هستند. کسانی که به اختلال بادی دیسمورفیک دچار هستند بیش از دیگران به عکس‌های خودشان توجه می‌کنند تا نقص‌هایشان را بیابند. آن‌ها درباره‌ی نقص‌های کوچک چهره‌شان هم نگرش‌های وسواسی دارند.

پژوهش‌ها نشان می‌دهد ۴۰ درصد از متقاضیان جراحی پلاستیک که هیچ نقصی ندارند یا نقص آن‌ها بسیار کوچک است، به اختلال بادی دیسمورفیک دچار هستند. پیکسی فاکس مدل سوئدی هزاران یورو هزینه کرد تا از چهره‌ و اندامش رضایت داشته باشد و این عمل‌های زیبایی هم‌چنان ادامه دارد زیرا او هنوز هم از چهره‌ی خود راضی نیست. او هم‌چنان در اندامش نقص‌ها و کاستی‌هایی می‌بیند که وجود ندارند و برای برطرف کردن ‌آن‌ها از عمل جراحی زیبایی کمک می‌گیرد. نکته‌ی جالب در کسانی که به بادی دیسمورفیک دچارند و به عمل‌های زیبایی پیاپی روی می‌آورند این است که چهره‌هایشان در آغاز زیباست ولی پس از عمل‌های زیبایی پیایپی زشت و ناموزون می‌شود. برای نمونه عکس پیکسی فاکس را پیش از عمل زیبایی و پس از آن ببینید.

کسانی که در اینستاگرام عضو می‌شوند خود را با دیگر کاربران مقایسه می‌کنند. آن‌ها می‌بینند که چهره‌هایی که زیبایی طبیعی ندارند و عمل‌های زیبایی پیاپی داشته‌اند مورد پسند بخش بزرگی از جامعه است. پس از مقایسه خود با دیگران باور نادرستی نسبت به چهره‌شان پیدا می‌کنند و کوچک‌ترین نقصی را بزرگنمایی می‌کنند. این مقایسه‌ی خود با دیگران و میل به بهتر بودن زمینه‌ساز بروز بادی دیسمورفیک یا خود زشت پنداری می‌شود.

پیشنهاد می‌کنم اگر از کسانی هستید که گمان می‌کنید چهره‌تان زیبا نیست و به عمل زیبایی برای برطرف کردن نقص چهره‌تان می‌اندیشید؛ یا بیش از اندازه آرایش می‌کنید و بارها و بارها عکس می‌گیرید تا عکسی را مناسب گذاشتن در اینستاگرام بدانید، نشانه‌های اختلال بادی دیسمورفیک را بخوانید و با روان‌شناس در این باره گفت‌و‌گو کنید. زیبایی درون شماست خود را بازیچه‌ی دستان پزشکان سودجو نکنید. البته پزشکانی که وجدان و اخلاق داشته باشند مراجعانشان را پیش روان‌شناس می‌فرستند تا پس از گفت‌و‌گو و مشاوره اگر نیاز به عمل زیبایی داشتند این کار را به انجام برسانند.