بررسی روان‌شناسی بازی نهنگ آبی یا چالش نهنگ آبی

بازی نهنگ آبی یا چالش نهنگ آبی یکی از رخدادهای ناگواری است که تاکنون ده‌ها نوجوان را به کام مرگ کشانده است.  نهنگ آبی نام یک بازی اینترنتی است که بر روی موبایل راه‌اندازی می‌شود این بازی ۵۰ مرحله دارد در ۴۹ مرحله‌ی بازی از بازیکن خواسته می‌شود کارهایی انجام دهد و در مرحله‌ی ۵۰ به بازیکن دستور داده می‌شود که خودکشی کند. نام این بازی ما را به یاد خودکشی گروهی نهنگ‌ها می‌اندازد.  برخی از خانواده‌ها نگران این هستند که فرزندانشان به این چالش بپیوندند در این نوشته پیرامون نهنگ آبی و راهکارهای جلوگیری از این پدیده خواهم گفت.

بازی نهنگ آبی چیست؟

این بازی در سال ۲۰۱۳ طراحی شده است. سال گذشته پلیس روسیه نوجوانی ۲۲ ساله به نام «فیلیپ بودیکین» را دستگیر کرد. در بازجویی‌ها روشن شد که او سردسته‌ی گروهی است که نوجوانان را در اینترنت به خودکشی تشویق می‌کند. او در بازجویی گفت که می‌خواسته جهان را از زباله‌های بیولوژیکی (انسان‌های کم‌ارزش) پاک کند.

روند بازی به این گونه است که پس از راه‌اندازی بر روی موبایل باید دستوراتی که برای هر مرحله دریافت

می‌کند را به انجام برساند. در ۴۹ مرحله‌ی بازی فرد باید اطاعت‌پذیر باشد و دستورات بیدار شدن در ساعت ۴:۲۰ صبح، خودزنی، آسیب جسمانی با چاقو و تیغ،ایستادن در جاهای بسیار بلند، گوش کردن به موسیقی‌ با محتوای نامناسب و فیلم‌‌های خشونت‌بار را به انجام برساند. فرد پس از انجام هر مرحله از بازی باید عکسی را برای مدیران برنامه بفرستد تا تایید شود و بتواند به مرحله‌ی بعدی برود. در مرحله‌ی ۵۰ بازی از فرد خواسته می‌شود تا خودش را بکشد و نهنگ شود.

مراحل بازی نهنگ آبی یا چالش نهنگ آبی

مرحله ۱: با تیغ روی دست خود F57 بنویسید عکس بگیرید و برای مدیر بفرستید.

مرحله ۲: ساعت ۴:۲۰ صبح از خواب بیدار شوید و فیلم‌هایی ترسناک و پریشان‌کننده‌ای که برایتان فرستاده شده را ببینید.

مرحله ۳: به موازات سیاه‌رگ روی بازویتان با تیغ ۳ خراش نه چندان عمیق  ایجاد کنید و عکسش را برای مدیر بفرستید.

مرحله ۴: روی کاغذ نهنگی را نقاشی کنید و عکس آن را برای مدیر بفرستید.

مرحله ۵: اگر شجاعت و آمادگی این را دارید که به یک نهنگ تبدیل شوید با تیغ روی پایتان Yes بنویسید و اگر این آمادگی را ندارید به عنوان تنبیه چند بار بدنتان را با تیغ زخمی و خودتان را شکنجه کنید.

مرحله ۶: مرحله کشف رمز و حل معما.

مرحله ۷: روی دستتان با تیغ F40 بنویسید و برای مدیر بفرستید.

مرحله ۸: در شبکه‌ی اجتماعی Vkontakte هشتگ #i_am_whale را در استاتوس بنویسید.

مرحله ۹: بر ترس و وحشت چیره شوید و غلبه کنید.

مرحله ۱۰: ساعت ۴:۲۰ صبح بیدار شوید و به پشت بام بروید هر چه بلندتر باشد بهتر است.

مرحله ‍‍۱۱: با تیغ روی دستتان یک نهنگ بکشید.

مرحله ۱۲: تمام روز به فیلم‌های ترسناک و روان‌پریشانه‌ای که فرستاده شده است نگاه کنید.

مرحله ۱۳: به موسیقی‌هایی که مدیر برایتان می‌فرستد گوش کنید.

مرحله ۱۴: لبتان را ببرید.

مرحله ۱۵: سوزنی را چند بار در دستتان فرو کنید.

مرحله ۱۶: به خودتان آسیب دردناک بزنید؛ خودتان را بیمار کنید.

مرحله ۱۷: به بلندترین پشت بامی که می‌توانید پیدا کنید بروید و مدتی را لبه‌ی آن‌جا سپری کنید.

مرحله ۱۸: به یک پل بروید و لبه‌ی آن بایستید.

مرحله ۱۹: از یک جرثقیل بالا بروید یا تلاشتان را برای بالا رفتن بکنید.

مرحله ۲۰: مدیر، وفاداری شما را بررسی خواهد کرد.

مرحله ۲۱: با یک نهنگ دیگر (بازیکن دیگر) در اسکایپ گفت‌و‌گو کنید.

مرحله ۲۲: به پشت بام بروید لبه‌ی آن بنشینید و پاهایتان را آویزان کنید.

مرحله ۲۳: مرحله‌ی رمز.

مرحله ۲۴: وظیفه‌ی محرمانه.

مرحله ۲۵: با یک نهنگ دیدار کنید.

مرحله ۲۶: مدیر روز مرگتان را به شما خواهد گفت و باید بپذیرید.

مرحله ۲۷: ساعت ۴:۲۰ صبح از خواب بیدار شوید و به ریل راه آهن بروید.

مرحله ۲۸: در طول روز با هیچ کس سخن نگویید.

مرحله ۲۹: پیمان ببندید که دیگر یک نهنگ هستید.

مرحله ۳۰ تا ۴۹: هر روز ساعت ۴:۲۰ صبح از خواب بیدار شوید به فیلم‌های ترسناک و روان‌پریشانه که برایتان فرستاده می‌شود نگاه کنید و موسیقی‌هایی که دریافت می‌کنید را گوش دهید. هر روز یک بریدگی روی بدنتان ایجاد کنید و با نهنگ دیگری گفت‌و‌گو کنید.

مرحله ۵۰: با پریدن از یک جای بلند به زندگیتان پایان دهید!

تشویق دیگران به خودکشی

تشویق فرد به خودکشی که در مرحله‌ی ۵۰ بازی نهنگ آبی رخ می‌دهد چیزی نیست که نخستین بار پس از طراحی این بازی انجام شده باشد. در درازای تاریخ، کسانی پیدا شدند که با انجام آیین‌ها و مراسم ویژه‌ای انسان‌ها را به کام مرگ کشاندند. این خودکشی‌ها گاه گروهی و گاه تکی انجام می‌شوند. در این زمینه داستان فرقه‌ی دروازه‌ی بهشت مارشال اپل وایت از همه جالب‌تر است.

مارشال اپل وایت کتابی به نام «چگونه می‌توان وارد بهشت شد» را نوشت و در آن از جهانی دیگر یاد کرد. با نگارش این کتاب اپل‌وایت چند هزار پیرو پیدا کرد. او بر این باور بود که در شب مرگ او و پیروانش سفینه‌ای فرازمینی برای بردن روح آن‌ها به بهشت خواهد آمد. او به همراه ۳۹ تن از پیروانش که بیش از دیگران به راه اپل‌وایت ایمان داشتند در شبی خاص با لباس‌هایی یکسان و در یک جهت و حالت خوابیدند و با خوردن قرص سیانید به زندگیشان پایان دادند. از سال ۱۹۹۷ تا امروز ده‌ها تن دیگر به این روش خودکشی کرده‌اند. تشویق و اجبار به خودکشی در اینترنت پیشینه‌ای بیش از ده سال دارد و بیش‌تر این موارد در کشورهای روسیه، ژاپن، اسرائیل و آمریکا ثبت شده است. برخی از این گروه‌ها دستگیر و برخی نیز هم‌چنان به کار خود ادامه می‌دهند. گفتن این که چرا این گروه‌ها دست به چنین کارهایی می‌زنند دشوار است.

بررسی روان‌شناسی درباره‌ی بازی نهنگ آبی یا چالش نهنگ آبی

چرا بازی نهنگ آبی باعث خودکشی می‌شود؟

طراحان بازی نهنگ آبی به کمک راهکارهایی هوشمندانه قربانیان را به سوی خودکشی می‌کشانند. نکات کلیدی که در انجام خودکشی با بازی نهنگ آبی موثر هستند چنین است:

• اطاعت‌پذیری و وفاداری
• زود از خواب برخاستن
• آسیب رساندن به خود
• دیدن فیلم‌های روان‌پریشانه و آزاردهنده
• ارتباط داشتن با دیگر بازیکنان

اطاعت پذیری و بیدار شدن از خواب در ساعت ۴:۲۰

بازی نهنگ آبی از راهکارهای افزایش اطاعت‌پذیری در راستای پذیرش دستورات بهره‌گیری می‌کند. در بازی نهنگ آبی از فرد خواسته می‌شود هر روز ساعت ۴:۲۰ دقیقه صبح از خواب بیدار شود. بیدار شدن در چنین ساعتی برای مردم امروز، کاری بسیار دشوار است. تاکنون به این اندیشیده‌اید که چرا سربازان در سراسر جهان، بسیار زود و گاه پیش از سپیده‌دم از خواب بیدار می‌شوند؟ بیدار شدن پیش از سپیده‌دم فرد را دچار تحریک‌پذیری روانی – عصبی می‌کند و به طور کلی به افزایش اطاعت‌پذیری و پذیرش دستورات فرماندهان می‌انجامد. با افزایش اطاعت‌پذیری زمینه برای پذیرش دستورات فراهم می‌شود. قربانیان این بازی نوجوانان و کودکان هستند چون اطاعت‌پذیری در این سن بسیار بالاست. کودکانی که به سوی این بازی کشیده می‌شوند کسانی هستند که با مشکلات روانی فردی، مشکلات خانوادگی و اجتماعی دست به گریبانند. ساعت ۴:۲۰ دقیقه پیش از این یک شماره‌ی شناخته شده برای کسانی بود که به ماریجوانا علاقه داشتند.

آسیب رساندن به بدن به منظور افزایش آستانه‌ی تحمل

در بازی از فرد خواسته می‌شود که به خودش آسیب‌های جسمانی برساند. این آسیب‌ها از سطوح پایین آغاز می‌شود و تا خودکشی دنباله خواهد داشت. در روان‌شناسی ما با موضوعی به نام آستانه‌ی تحمل روبه‌رو هستیم. آستانه‌ی تحمل به معنی میزان توانایی هر موجود زنده در برابر درد و آسیب است. آستانه‌ی تحمل در برابر درد ناپایدار است و می‌تواند کاهش یا افزایش یابد. در این بازی تلاش می‌شود که آستانه‌ی تحمل فرد را در برابر درد و رنج افزایش دهند و با اطاعت‌پذیری او را به سوی درد بیش‌تر بکشانند  تا فرد مقاوم‌تر شود و دستورات سخت‌تر را به انجام برساند.

دیدن فیلم‌های ترسناک و روان‌پریشانه

یافته‌‌های پژوهشگران نشان داده است که فیلم‌ها و موسیقی‌های خشن، پرخاشگرانه و پریشان‌کننده روی سلامت روان انسان تاثیر منفی دارد. در این بازی فرد، پیوسته با آهنگ‌ها و فیلم‌های پریشان‌کننده روبه‌رو می‌شود و این فیلم‌ها آسیب روحی و روانی به فرد می‌رسانند.

ارتباط داشتن با دیگر بازیکنان

برقراری ارتباط با دیگر بازیکنان باعث می‌شود فرد در انجام دستورات بازی فرمان‌پذیرتر شود. بازیکن می‌بیند که او تنها کسی نیست که در این راه گام نهاده است و دیگران نیز همراه او هستند. این پیوستگی از هنگامی آغاز می‌شود که در شبکه‌ی اجتماعی VK هشتگ #i_am_whale به معنی من یک نهنگ آبی هستم را می‌نویسند. همان‌گونه که می‌دانید با کلیک کردن روی هشتگ‌ها می‌توانیم ببینیم چه کسانی در این زمینه نوشته‌ای را منتشر کرده‌اند. این هشتگ نخستین گام برای ایجاد ارتباط میان نهنگ‌هاست. در گام‌های بعدی از فرد خواسته می‌شود با نهنگ‌های دیگر گفت‌و‌گو کند هنگامی که فرد می‌بیند کسی دیگر در مرحله‌ای بالاتر از او بازی می‌کند میل به رقابت در وی پدید می‌آید و تلاش می‌کند خود را به او برساند. برای رسیدن به این هدف دستورات را پیگیری می‌کند تا به مراحل بعدی برسد.

آلبرت بندورا روان‌شناس سرشناس، در دیدگاه یادگیری اجتماعی می‌گوید: « گاهی مردم برای تنبیه و پاداش، رفتاری را بروز نمی‌دهند آن‌ها این کار را با دیدن رفتار دیگران انجام می‌دهند».  پس مشاهده‌ی رفتار نهنگ‌های دیگر در انجام دستورات و پیشرفت در بازی موثر است.

فیلیپ بودیکین سازنده‌ی بازی نهنگ آبی دچار اختلال شخصیت ضد اجتماعی است.

فیلیپ بودیکین ۲۲ ساله طراح این بازی مرگبار است. او دانشجوی اخراجی رشته‌ی روان‌شناسی بوده است. بودکین پس از دستگیری در دفاع از خود گفته بود: «می‌خواستم جامعه را از آشغال‌های بیولوژیکی (زیستی) پاک کنم. من فقط به چند نفر توضیح دادم که بهتر است بمیرند. خودشان تصمیم گرفتند و هیچ‌کس آن‌ها را مجبور نکرده بود خود را بکشند».

به عنوان یک روان‌شناس و روانکاو بر این باورم که فیلیپ بودیکین به اختلال شخصیت ضد اجتماعی (Antisocial Peronality Disorder) دچار است. بر پایه‌ی دفاعیه و گفته‌هایش درمی‌یابیم که او از احساسات و هیجانات سطحی برخوردار است و احساس گناه، پشیمانی و همدلی در او دیده نمی‌شود. فقدان وجدان یکی از ویژگی‌های مهم کسانی است که دچار اختلال شخصیت ضداجتماعی هستند. کسانی که دچار این اختلال روانی هستند به امنیت خود و دیگران نمی‌اندیشند فریبکار هستند و هرگز مسئولیت کارهایی که انجام می‌دهند را نمی‌پذیرند.

چگونه از چالش نهنگ آبی جلوگیری کنیم؟

افزایش آگاهی عمومی

افزایش آگاهی عمومی و شناخت خطرات چالش نهنگ آبی، از بروز و گسترش این چالش در جامعه جلوگیری می‌کند. برخی از مردم به دلیل نداشتن آگاهی درست در این زمینه به سوی این بازی کشیده شده‌اند. این بازی در آغاز پیدایش اهمیت چندانی نداشته و تعداد کمی از کاربران روس در شبکه‌ی اجتماعی vk به سوی آن جذب شده بودند. مدیران این بازی هرگز فکر نمی‌کردند این چالش تا این اندازه هوادار به دست آورد. اما با پخش شایعات در این زمینه از سوی رسانه‌ها، این بازی گسترش یافت و در جهان همه‌گیر شد به گونه‌ای که بیش‌ترین آمار خودکشی نهنگ آبی در هند رخ داده است.

با کودکانتان گفت‌وگو کنید

آگاهی کودکانتان را در این زمینه افزایش دهید مشکلاتشان را بشنوید و به آن‌ها کمک کنید تا بر چالش‌های فردی زندگیشان پیروز شوند. کودکانی که اعتماد به نفس پایینی دارند و احساس استقلال فردی نمی‌کنند بیش از دیگران در خطر بازی‌ نهنگ آبی هستند.

نظارت بر استفاده کودکان از اینترنت و موبایل

پیش‌تر توضیح دادم که آیا کودکان می‌توانند موبایل داشته باشند یا نه. پیشنهاد می‌کنم بر کارهای کودکان در اینترنت نظارت داشته باشید. همان‌گونه که می‌دانید اینترنت در کنار سودهایش، زیان‌بار نیز هست همانند چاقویی که می‌تواند بکشد یا رهایی بخشد.

بررسی جسمانی کودک

ساده‌ترین راه تشخیص این‌که کودک به چالش نهنگ آبی پیوسته یا نه این است که بررسی جسمانی انجام دهیم و ببینیم که آیا اثرات زخم و آسیب در دستان و پاهایش به چشم می‌خورد یا نه. این کار را به گونه‌ای انجام ندهید که کودک احساس ناامنی کند.

از روان‌شناس کمک بگیرید

روان‌شناسانی که در زمینه‌ی کار با کودکان مهارت دارند می‌توانند پاسخگوی پرسش‌هایتان در زمینه‌ی مشکلات روحی و عاطفی کودکتان باشند. اگر احساس می‌کنید در روابط میان‌فردی با کودکتان دچار مشکل هستید یا رفتارهای کودکتان غیرعادی شده است حتما با روان‌شناس در این زمینه گفت‌وگو کنید.