نوروفیدبک چیست؟ نورو فیدبک روشی برای آموزش کنترل مغز توسط خود فرد است. در این روش افراد با بهره‌گیری از فناوری روز می‌توانند امواج مغزی خود را مشاهده و به کمک تراپیست، این امواج مغزی را کنترل کنند. نورو فیدبک یکی از روش‌های درمانی در روان‌شناسی است که هواداران آن در حال افزایش است. در این نوشته شما را با نوروفیدبک و نوروتراپی آشنا خواهم کرد.
نوروفیدبک چیست؟
نوروفیدبک (Neurofeedback) یا بازخورد عصبی (NFB) که با نام نوروتراپی یا نوروبیو فیدبک هم شناخته می‌شود؛ نوعی بیوفیدبک است که در آن فعالیت‌های مغزی به صورت لحظه‌ای روی نمایشگر به فرد نشان داده می‌شود. در این روش با ثبت امواج الکتریکی مغز و بازخورد دادن به افراد تلاش می‌کنیم تا خوتنظیمی را به افراد آموزش دهیم. این بازخوردها معمولاً دیداری یا شنیداری هستند.
پیشینه نوروفیدبک
در سال ۱۹۲۴ روانپزشک آلمانی، هانس برگر چند الکترود به پوست سر بیمار وصل کرد و با یک گالوانومتر بالستیک توانست جریان کوچکی را شناسایی کند. یافته‌های برگر به کشف امواج آلفا انجامید که به امواج برگر نیز شهر دارد. او توانست نوار مغزی یا EEG را اختراع کند. این سرآغاز راه بیوفیدبک بود. او برای سال‌ها به تجزیه و تحلیل پیرامون کارایی EEG پرداخت. پس از او جو کامیا در دههٔ ۱۹۶۰ مقاله‌ای پیرامون آزمایش‌هایش دربارهٔ موج مغزی آلفا منتشر کرد و به توسعهٔ نوروفیدبک پرداخت. پس از او مارتین اورن و دیگر پژوهشگران ادعا کردند که با بیوفیدبک آلفا می‌توان به فرد کمک کرد تا به طور داوطلبانه فعالیت امواج مغزی را کنترل کند که این فرآیند نیازمند آموزش است. پس از این جیمز هاردت و جو کامیا در موسسهٔ عصبی روانی UC San Francisco’s Langley Porter مقاله‌ای منتشر کردند که از بیوفیدبک پشتیبانی می‌کرد. در اواخر دههٔ ۶۰ میلادی باربارا براون چند کتاب پیرامون بیوفیدبک نوشت. نوروفیدبک کماکان یکی از زمینه‌های پژوهشی در جهان است که بسیاری از روان‌شناسان و روان‌پزشکان را به خود مشغول کرده است.
کاربردهای نوروفیدبک
برنامه‌های نوروفیدبک برای تقویت عملکرد افراد در زمینه‌های موسیقی، ورزش، بازیگری، کارهای هنری و … کاربرد دارد. این روش می‌تواند دقت افراد را در انجام فعالیت‌ها افزایش دهد.
روش انجام نوروفیدبک
در اين روش حسگرهای EEG با استفاده از كلاهی مخصوص روی سر قرار می‌گيرند. فرد پشت یک کامپیوتر می‌نشیند و برنامه‌ای کامپیوتری به فرد نمایش داده می‌شود که شامل محتوای دیداری و شنیداری است. الکترودهایی که روی سر فرد قرار گرفته‌اند امواج مغزی را دریافت و به یک کامپیوتر منتقل می‌کنند. واکنش‌های عصبی و امواج مغزی فرد به کمک حسگرها در واکنش به این برنامه در کامپیوتر نمایان می‌شود. فرد در این مرحله تلاش می‌کند تا امواج مغزی خود را کنترل کند آموزش انجام این کار توسط تراپیست به فرد داده می‌شود. دستگاه، الگوهای امواج مغزی را پردازش می‌کند. اگر این الگوها مناسب باشد فرد در بازی به جلو خواهد رفت. و در غیر این صورت باید مرحله را دوباره بگذراند تا بتواند کنترل امواج مغز را به دست بگیرد به این ترتیب فرد می‌آموزد که مثلا در شرایط اضطراب، چگونه باید مغز خود را طوری تنظیم کند که آرامش جایگزین اضطراب شود. اين روش به افزايش تمركز و توجه فرد کمک می‌کند. هم‌چنین می‌تواند در مان برخی از اختلالات روان‌شناختی مانند اضطراب به فرد کمک کند.
چه كسانی از نوروفیدبک استفاده می‌کنند؟
نوروفیدبک روشی است که بسیاری از افراد را به خود جذب می‌کند و تنها روشی برای درمان نیست. این روش در زمینه‌های گوناگون برای افزایش تمرکز، توجه و بهبود فعالیت‌ها کاربرد دارند. برخی از کسانی که از نوروفیدبک استفاده می‌کنند عبارتند از:
- بازيكنان فوتبال
- موسيقیدانان
- گلف‌بازان حرفه‌ای
- مديران و سخنوران
- دانش آموزان
- افراد با نيازهای ويژه
- یوگا کاران
درمان با نوروفیدبک
نوروتراپی روش درمانی مورد تایید همه نیست. برخی از روان‌شناسان و روان‌پزشکان نسبت به اعتبار این روش درمانی شک و تردید دارند. تا به امروز هیچ تاثیر منفی از نوروفیدبک گزارش نشده است. یافته‌های علمی بیانگر اثرات مثبت نوروفیدبک در زمینه‌های گوناگون هستند. این روش یکی از پرکاربردترین روش‌های مکمل برای درمان برخی از اختلالات روان‌شناختی است. یافته‌ها نشان می‌دهد نوروفیدبک می‌تواند برای درمان پرخاشگری، اضطراب، افسردگی، استرس، اعتیاد، تروما، سر درد و … سودمند باشد.
كاربردهای درمانی نوروفيدبک
نوروفیدبک یکی از روش‌های درمانی برای اختلالات روان‌شناختی است. این روش می‌تواند به عنوان روشی جانبی در درمان اختلالات روانی گوناگون به کار برده شود. از جمله:
- اختلال كم‌توجهی و بيش‌فعالی (ADHD/ADD)
- اختلالات افسردگی و خلقی
- اضطراب و اختلالات اضطرابی مرتبط
- اعتياد
- ناتوانی يادگيری
- آسيب مغزی
- اختلال استرس پس از سانحه یا PTSD
- فوبيا و پنيک اتک
- پرخاشگری
- ناخن جويدن و شب ادراری
- تقويت ارتباط نيم‌كره‌های مغز
- افزايش مهارت‌های ورزشی
- اختلال خواب
- افزايش تمركز
- كاهش وسواس
- بهبود عملكرد تحصيلی دانش آموزان
نوروفیدبک چند جلسه انجام می‌شود؟
برای افزایش اثربخشی درمان نوروفیدبک تعداد جلسات باید به اندازه‌ای باشد که درمان کامل شود. مدت زمان هر جلسه معمولاً ۳۰ تا ۴۵ دقیقه است. البته در برخی شرایط ممکن است این زمان کوتاه یا طولانی‌تر شود. توصیه می‌شود که جلسات نوروفیدبک در آغاز حداقل ۲ یا ۳ جلسه در هفته برگزار شود و با پیشرفت فرد می‌توانیم فواصل جلسات را به مرور بیش‌تر کنیم. تعداد کل جلسات بستگی به موردی دارد که فرد برای آن از نوروتراپی استفاده می‌کند. معمولاً تعداد جلسات ۳۰ تا ۴۰ جلسه است.
ما در گروه آقای روان‌شناس آمادهٔ ارائه خدمات نوروفیدبک و نوروتراپی به شما عزیزان هستیم. در صورتی که تمایل به برگزاری این جلسات دارید با ما گفت‌و‌گو کنید.