افسردگی چیست؟ افسردگی چگونه شکل می‌گیرد؟ درمان افسردگی چیست؟ بیش‌تر مردم پاسخ به این پرسش‌ها را آسان و روشن می‌دانند. آن‌ها بر این باورند که افسردگی همان ناراحتی است اما آیا این باور درست است؟ افسردگی چیزی پیچیده‌تر از یک ناراحتی است اما ناراحتی را هم دربرمی‌گیرد. در این نوشته شما را با افسردگی از دیدگاه روان‌شناسی آشنا می‌کنم.
افسردگی یا Depression چیست؟
افسردگی یا Depression یک حالت خلق و خوی پایین است که می‌تواند با ناراحتی، اندوه، بی‌حوصلگی و بی‌میلی، روی افکار، احساسات، انگیزش و رفتارهای فرد اثر منفی بگذارد. افسردگی معمولا در نتیجه‌ی رویداد یا رویدادهای ناگوار که برای فرد حل نمی‌شود پدید می‌آید. در برخی شرایط نیز بیماری‌های جسمانی، زایمان، داروها و مواد مخدر می‌توانند زمینه‌ساز بروز افسردگی در فرد شوند.
تفاوت خلق افسرده و اختلال افسردگی
همه‌ی انسان‌ها در دوره‌هایی از زندگیشان احساس افسردگی یا Depression می‌کنند. این احساس افسردگی به خاطر رخدادهای ناگوار یا احساسات منفی مانند: از دست دادن شغل، دعوا با یک دوست، نمره‌ی خوب نگرفتن در آزمون کلاسی و … پدید می‌آید و پس از چند روز یا هفته فرد به زندگی طبیعی بازمی‌گردد. در این حالت می‌گوییم فرد دچار خلق و خوی افسرده شده است. همانند شادی، ترس، امید، خشم و…، خلق و خوی افسرده نیز یکی از واکنش‌های طبیعی انسان در برابر رویدادهای زندگی است. اما هنگامی که این خلق و خوی افسرده دنباله داشته باشد به اختلال افسردگی می‌انجامد. اختلال افسردگی (Depressive Disorder) یا افسردگی بالینی (Clinical Depression) یعنی اختلال روان‌شناختی که با خلق و خوی افسرده همراه است و با نشانه‌ها و معیارهای یاد شده در DSM 5 شناسایی می‌شود. اختلال افسردگی بر خلاف خلق افسرده، باعث می‌شود که فرد در زندگی فردی، خانوادگی، اجتماعی و شغلی با نابسامانی روبه‌رو شود و توانایی حل مشکلات و بازگشت به زندگی طبیعی را از دست بدهد.
تشخیص اختلال افسردگی یا Depressive Disorder
نشانه‌ها و سمپتوم‌های اختلال افسردگی را می‌توانیم در ۴ گروه سمپتوم‌های انگیزشی و هیجانی، سمپتوم‌های شناختی، سمپتوم‌های رفتاری و سمپتوم‌های فیزیولوژیکی بررسی کنیم.
سمپتوم‌های هیجانی (Emotional Symptoms) و سمپتوم‌های انگیزشی (Motivational Symptoms) اختلال افسردگی
افراد افسرده دچار هیجانات منفی هستند و دیگران آن‌ها را افرادی ناامید، دلسرد، پریشان، ناراحت و اندوهگین می‌نامند. کسانی که دچار اختلال افسردگی هستند حساسند و زود به گریه می‌افتند. گریه‌های آن‌ها طولانی و دوره‌های آن نزدیک به هم است. کم پیش می‌آید که هیجان‌های مثبت و شادمانی در افراد افسرده پدید آید. آن‌ها بی‌انگیزه و کم‌حوصله هستند. حتی به انجام سرگرمی‌ها و کارهایی که تا پیش از افسردگی برایشان لذت‌بخش و شادی‌آور بوده تمایلی ندارند و شادشان نمی‌کند. آن‌ها به گوشه‌گیری علاقه‌مند هستند و تمایلات جنسی آنان نیز به شدت کاهش می‌یابد.
سمپتوم‌های شناختی (Cognitive Symptoms) اختلال افسردگی
افرادی که دچار افسردگی هستند احساس پوچی، بی‌فایدگی و بی‌ارزشی می‌کنند. آن‌ها اعتماد به نفس پایین دارند و توانایی‌هایشان را دست کم می‌گیرند. افراد افسرده بر این باورند که نمی‌توانند از وضعیتی که در آن هستند بیرون بیایند و هیچ کس نمی‌تواند به آن‌ها برای بهبود کمک کند.
سمپتوم‌های رفتاری (Behavioral Symptoms) اختلال افسردگی
کندی در انجام کارها یکی از ویژگی‌های رفتاری برجسته‌ی افراد افسرده است. افراد افسرده در گفت‌و‌گو با دیگران جمله‌های کوتاه و منفی به کار می‌برند. از نظر فعالیت جسمانی سست و غیرفعالند. دوست دارند ساعت‌ها در رختخواب بمانند و همیشه خود را بدون انرژی و خسته می‌دانند. انجام کوچک‌ترین کاری انرژی بالایی از آن‌ها می‌گیرد و در بیش‌تر واکنش‌های جسمانی کند و کم‌تحرک هستند. افراد افسرده معمولا به تمیزی، بهداشت، پوشش و لباس، و وضع ظاهری اهمیت چندانی نمی‌دهند.
سمپتوم‌های فیزیولوژیکی (Physiological Symptoms) اختلال افسردگی
افراد افسرده را می‌توانیم از روی نشانه‌های جسمانی نیز توصیف کنیم. در طول افسردگی، اشتها و وزن فرد افسرده دگرگون می‌شود. برخی از افراد دچار کاهش وزن و برخی دچار افزایش وزن می‌شوند. آن‌ها نسبj به دوران پیش از افسردگی کم‌تر یا بیش‌تر غذا می‌خورند. آن‌هایی که دچار پرخوری هستند حتی در هنگامی که گرسنه نیستند هم دست از خوردن نمی‌کشند. و کسانی که میلی به غذا خوردن ندارند بیش‌تر غذاها را بی‌مزه می‌دانند و احساس بی‌اشتهایی می‌کنند. این تغییر در عادت غذایی می‌تواند زندگی فرد را به خطر بیاندازد. یکی دیگر از نشانه‌های جسمانی افسردگی، یبوست است. افراد افسرده ممکن است چند روز پشت سر هم به دستشویی نروند.
بی‌خوابی و اختلال خواب یکی دیگر از شکایت‌های اصلی کسانی است که دچار افسردگی هستند. آن‌ها به سختی می‌توانند بخوابند و خوابشان کوتاه است به گونه‌ای که بارها در طول شب از خواب می‌پرند. پیاپی کابوس می‌بینند و پس از بیدار شدن از خواب، باز هم احساس خستگی و ناتوانی می‌کنند. همین باعث می‌شود که افراد افسرده ساعت‌های طولانی از روز و شب را به خوابیدن بگذرانند. در خانم‌ها افسردگی می‌تواند سیکل عادت ماهانه را نامنظم کند و حتی برای یک یا چند ماه عادت ماهانه را تجربه نکنند.
میل نداشتن و بیزاری از انجام فعالیت جنسی نیز یکی دیگر از نشانه‌های مهم بروز افسردگی است. در افراد افسرده برانگیختگی جنسی به شدت کاهش می‌یابد و از انجام این کار لذت نمی‌برند.
انواع اختلالات افسردگی
- اختلال افسردگی عمده
- اختلال افسردگی دائم
- اختلال دیسفوریای پیش از قاعدگی (PMDD)
- اختلال نامنظمی خلقی اخلال‌گرانه (DMDD)
- اختلال دوقطبی یا افسردگی – شیدایی
- اختلال افسردگی ناشی از مصرف ماده یا دارو
- اختلال افسردگی ناشی از بیماری فیزیولوژیکی
- اختلال افسردگی فصلی
- اختلال سیکلوتیمیک
- اختلال افسردگی پس از زایمان
- و…
درمان اختلالات افسردگی
درمان اختلالات افسردگی با دارو درمانی و روان‌درمانی انجام می‌پذیرد. به یاد داشته باشید اختلال افسردگی با دارو درمانی به طور کلی درمان نمی‌شود. دارو درمانی نقش بهبودبخش و کنترل‌کننده‌ی اختلال روانی را بر عهده دارد و برای درمان قطعی افسردگی نیاز است که فرد دوره‌های روان‌درمانی را پیش روان‌شناس یا روانکاو سپری کند تا روند درمان فرد تکمیل شود. در دارو درمانی اختلالات افسردگی، داروهای ضدافسردگی یا Antidepressant به کار برده می‌شود. در روان‌درمانی اختلالات افسردگی، درمان شناختی-رفتاری یا CBT و روانکاوی بیش‌ترین کاربرد را دارند.
برای درمان افسردگی نیاز است که پیش روان‌شناس بروید تا پس از شناسایی افسردگی برای روان‌درمانی و دارو درمانی شما کارهایی که نیاز است انجام شود. ما می‌توانیم در این راه به شما کمک کنیم.
