سندرم پای بی‌قرار(Restless Leg Syndrome) یکی از اختلالات عصبی است که حدود ۲ تا ۷ درصد مردم به آن دچار هستند. این بیماری در درازمدت زندگی افراد را دچار مشکلات شدید می‌کند؛ تا جایی که ممکن است فرد دچار بی‌خوابی یا افسردگی شود. در این نوشته شما را با سندرم پاهای بی قرار آشنا خواهم کرد.
سندرم پاهای بی‌قرار یا Restless Leg Syndrome
سندرم پاهای بی‌قرار(RLS یا Restless Legs Syndrome) که با نام سندرم ویلیس اکبوم(WED یا Willis–Ekbom Syndrome) هم شناخته می‌شود؛ یک اختلال عصبی خواب است که در آن فرد به طور ناخواسته پاها یا بازوهایش را تکان می‌دهد. این حالت ممکن است در یکی از پاها یا هر دو پدید آید. سندرم پای بی قرار بیش‌تر در هنگام خواب رخ می‌دهد اما ممکن است در شرایطی که فرد بیدار هم هست رخ دهد. سندر پای بی قرار بیش‌تر با احساسات ناراحت‌کننده مانند گزگز، مور مور، سوزش، خارش، درد، کشیدگی عضلانی یا احساس ناخوشایند راه رفتن حشره روی پوست همراه است. این احساس ناخوشایند خواب فرد را دچار مشکل می‌کند و زمینه‌ساز بروز اختلالات روان‌شناختی می‌شود. سندرم پاهای بی قرار بیش‌تر در زنان بروز پیدا می‌کند. این سندرم می‌تواند در کودکان هم پدید آید.
سندرم دست بی‌قرار چیست؟
سندرم دست‌های بی‌قرار (RAS یا Restless Arms Syndrome) حالتی مشابه سندرم پاهای بی قرار است. سندرم دست بی قرار ممکن است در نتیجهٔ سندرم پای بی‌قرار بروز پیدا کند. در این شرایط احساس ناخوشایند از پاها به بازوهای فرد منقل می‌شود. پس سندرم دست بی‌قرار را می‌توانیم زیر مجموعهٔ سندرم پای بی‌قرار بدانیم. سندرم دست بی قرار نباید با سندرم دست بیگانه اشتباه گرفته شود. در سندرم دست بی قرار، دست‌های فرد دچار احساس گزگز، مور مور شدن، سوزش و درد می‌شود. هم‌چنین ممکن است احساس کند که چیزی مانند حشره روی دستانش راه می‌رود. در این حالت ممکن است دست فرد دچار لرزش شود. این حالت ممکن است در خواب نیز برای فرد پدید آید. اما در سندرم دست بیگانه فرد از کنترل حرکتی دستش ناتوان است. در نتیجه دست او ناخواسته به انجام فعالیت‌ها و وظایف گوناگون می‌پردازد و فرد توانایی جلوگیری از آن را ندارد.
نشانه‌های سندرم پای بی‌قرار چیست؟
برجسته‌ترین نشانهٔ سندرم پای بی‌قرار، احساسات ناراحت‌کننده در پاها به هنگام خواب است و فرد تمایل فراوانی به تکان دادن پاهایش دارد. این حرکت دادن پا در ظاهر برای تسکین انجام می‌شود اما علت اصلی رنج و ناراحتی فرد همین است. دیگر نشانه‌های سندرم پاهای بی‌قرار چنین است:
- تکان دادن پاها به ویژه در هنگام خواب
- احساس سوزش، گزگز، مورمور، درد در پاها
- لگد زدن در خواب
- خواب آلودگی در طول روز به خاطر مشکلات خواب
- احساس افسردگی به خاطر مشکلات خواب
علت بروز سندرم پاهای بی‌قرار چیست؟
علت سندرم پاهای بی‌قرار هنوز روشن نیست. عوامل گوناگونی می‌توانند در بروز یا شدت یافتن این بیماری اثرگذار باشند. عواملی مانند جنسیت، سن، مشکلات ژنتیکی، سابقهٔ خانوادگی سندرم پاهای بی قرار باید در نظر گرفته شود. یافته نشان داده است که کمبود آهن و طبیعی نبودن سطح دوپامین نقش کلیدی در سندرم پاهای بی قرار دارد. زنان باردار به ویژه در سه ماههٔ پایانی بارداری در خطر بیش‌تری برای سندرم پای بی قرار هستند؛ مادرانی که دچار این سندرم می‌شوند معمولاً نشانه‌های پای بی قرار را طی ۴ هفته پس از زایمان می‌بینند. اما معمولا این حالت در مادران پس از چند ماه خود به خود از بین می‌رود. اختلالات خواب، کمبود خواب و دیگر بیماری‌های مرتبط مانند آپنه خواب می‌توانند زمینه‌ساز پیدایش سندرم پاهای بی قرار شوند. سبک زندگی ناسالم و اختلالات روان‌شناختی هم می‌تواند به بروز این سندرم بیانجامد. از سوی دیگر داروهای ضد افسردگی یا مسدود‌کننده دوپامین هم می‌تواند عوارضی مانند سندرم پای بی قرار به همراه داشته باشد.
درمان سندرم پاهای بی‌قرار چیست؟
درمان سندرم پاهای بی قرار بستگی به شدت آن دارد. اگر علائم خفیف است و شدت پریشانی کم باشد، ممکن است با ورزش، ماساژ پاها یا شست‌وشوی پاها پیش از خواب بهبود پیدا کند. اما اگر شدت آن زیاد باشد نیاز به دارو درمانی و روان‌درمانی خواهد داشت.
دارو درمانی سندرم پاهای بی قرار
برای درمان این سندرم، داروهای گوناگونی به تأیید سازمان غذا و داروی ایالات متحده آمریکا رسیده است. داروهایی مانند پرامی‌پکسول(Pramipexole)، روپینیرول(Ropinirole)، پچ روتیگوتین(Rotigotine Patch) و گاباپنتین اناکاربیل(Gabapentin Enacarbil) برای درمان سندرم پاهای بی قرار تجویز می‌شود. بنزودیازپین‌ها هم در برخی از شرایط برای بیمران تجویز می‌شود. هم‌چنین در صورتی که فرد دچار کمبود آهن باشد باید قرص آهن مصرف کند. پس اصلی‌ترین داروهای درمان سندرم پاهای بی‌قرار موارد زیر هستند:
- Pramipexole (Mirapex)
- Ropinirole (Requip)
- Rotigotine (Neupro)
روان‌درمانی سندرم پاهای بی قرار
موثرترین روش درمان روان‌شناختی برای این سندرم، هیپنوتیزم درمانی است. برخی از افرادی که دچار سندرم پای بی قرار هستند از اختلال خواب، افسردگی و اضطراب رنج می‌برند. از سوی دیگر سبک زندگی ناسالم هم شدت این سندرم را افزایش می‌دهد. پس به کمک رویکردهای درمانی مانند رفتاردرمانی شناختی یا CBT، روانکاوی و طرحواره درمانی می‌توانیم این عوامل را حل کنیم. با حل شدن مشکلات افسردگی و اضطراب‌های فرد، خواب او بهتر و سندرم نیز درمان می‌شود. نکتهٔ مهم در این‌جا این است که داروهای ضد افسردگی ممکن است این اختلال را تشدید کنند پس باید تمرکز اصلی روی روان‌درمانی باشد و در تجویز داروهای ضد افسردگی دقت لازم صورت گیرد. مدیتیشن یکی از بهترین تکنیک‌های رفتاری برای بهبود خواب و کاهش نشانه‌های سندرم پای بی قرار است. معمولا روان‌شناسان پیشنهاد می‌کنند که افراد مبتلا به این سندرم، پیش از خوابیدن مدیتیشن انجام دهند.
ما در گروه آقای روان‌شناس آمادهٔ مشاوره و روان‌درمانی کسانی که از این سندرم رنج می‌برند هستیم. با ما گفت‌وگو کنید.
باید چه کار کرد در سندروم پای؟
در همین نوشته توضیح داده شده است