اثرات روانی قطع برق روی مردم

این روزها قطع برق در ایران آن هم به طور ناگهانی و گسترده بسیاری از مردم را کلافه و خشمگین کرده است. گمانه‌زنی‌ها و دیدگاه کارشناسان نشان می‌دهد که سه عامل کمبود گاز و استفاده از مازوت در فرآیند تولید برق، افزایش مصرف مشترکین خانگی و نیز استخراج بیت کوین به طور گسترده توسط شرکت‌های چینی قطع برق در ایران را به همراه داشته است. اما من می‌خواهم این موضوع را به عنوان یک روان‌شناس بررسی کنم و به این پرسش پاسخ خواهم داد که قطع برق چه اثرات روانی روی مردم برجا می‌گذارد.

تاثیر روانی قطع برق به طور ناگهانی روی انسان

قطع ناگهانی برق ممکن است برخی اختلالات روان‌شناختی مانند اختلال وحشت زدگی یا پنیک اتک، فوبیاهای خاص، آگورافوبیا، اختلال شخصیت پارانویید، اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، استرس پس از سانحه (PTSD) را تشدید نماید. یادآوری این نکته لازم است که تنها با یک بار قطع ناگهانی برق اختلالات روانی تشدید نمی‌شوند اما اگر این رویداد به طور پیاپی تکرار شود می‌توانیم انتظار شدت یافتن سمپتوم‌های اختلالات روانی را داشته باشیم.

قطعی برق آگورافوبیا را تشدید می‌کند

همان‌گونه که می‌دانید آگورافوبیا یا ترس از مکان‌های باز یا بسته یکی از اختلالات اضطرابی است. کسانی که دچار آگورافوبیا هستند همیشه نگرانند و می‌ترسند که در جایی گرفتار شوند یا اگر نیاز به بیرون رفتن از یک مکان یا دوری از یک موقعیت دارند، نتوانند از آن‌جا بیرون روند یا فرار کنند. هم‌چنین نگرانند نتوانند از دیگران کمک بگیرند. اکنون فرض کنیم کسی که دچار این اختلال روانی است و برای خرید به یک فروشگاه رفته و ناگهان برق‌ها قطع می‌شود. این رخداد می‌تواند شدت سمپتوم‌ها را در این فرد افزایش دهد.

قطعی ناگهانی برق و فوبیاهای خاص (ترس از تاریکی)

یکی از فوبیاهای بسیار شایع ترس از تاریکی است. این ترس نه تنها در کودکان بلکه در بزرگسالان نیز دیده می‌شود. اگر کسی دچار ترس از تاریکی باشد و به طور ناگهانی در این موقعیت قرار بگیرد ترس و اضطراب شدیدی را تجربه خواهد کرد که برای دیگران بیش از اندازه یا غیر منطقی به نظر می‌رسد. تکرار این رویداد می‌تواند فوبیا را در این افراد به شدت افزایش دهد.

پیشنهاد خواندن: تاثیر روانی آلودگی هوا چیست؟

پنیک اتک یا حمله وحشت‌زدگی پس از خاموشی ناگهانی شهر

اختلال حمله وحشت‌زدگی یا پنیک اتک یکی از اختلالات روانی است که در آن فرد گمان می‌کند دچار حملهٔ قلبی یا خفگی شده است. در این شرایط شانه‌هایی مانند تپش قلب، تنفس سریع، تعریق، لرزش، تهوع، سرگیجه و ترس در فرد دیده می‌شود. قرار گرفتن در برخی از موقعیت‌های خاص یکی از عواملی است که می‌تواند زمینه‌ساز پنیک اتک شود. در برخی از افراد خاموشی ناگهانی برق می‌تواند عاملی برای شدت یافتن سمپتوم‌های وحشت‌زدگی باشد. هم‌چنین کسانی که از آگورافوبیا یا فوبیاهای خاص رنج می‌برند ممکن است پس دچار حملهٔ پنیک نیز شوند.

اختلال استرس پس از سانحه و ارتباط آن با قطعی ناگهانی برق

استرس پس از سانحه به سادگی با قطعی برق می‌تواند شدت پیدا کند. در اختلال PTSD چیزی که یادآور رویدادهای ناگوار گذشته می‌شود فرد را دچار کلافگی و استرس شدید می‌کند. این رویدادهای ناگوار می‌تواند جنگ، شکنجه، تصادف، مرگ عزیزان و … باشد. کشور ما ۸ سال درگیر جنگ بود و در آن هنگام به خاطر حملهٔ هوایی خاموشی‌های فراوانی رخ می‌داد. یاد و خاطرهٔ جنگ برای برخی از مردم استرس پس از سانحه را به دنبال داشت. اکنون فرض کنیم کسی که تجربهٔ یک رویداد تروماتیک مثل خاموشی در شرایط جنگی را داشته به طور پیاپی با قطع برق روبرو شود؛ در این شرایط انتظار می‌رود سپمتوم‌های PTSD در او شدت یابد.

اختلال شخصیت پارانویید در هنگام قطعی برق پرخاشگر می‌شود

کسانی که دچار اختلال شخصیت پارانویید هستند به شدت به دیگران بدبین و حساس هستند. آن‌ها هر چیزی را به عنوان نقشه‌ای بر ضد خودشان می‌پندارند که دیگران برایشان کشیده‌اند تا به آن‌ها آسیب برسانند یا آن‌ها را بکشند. این افراد نمی‌توانند بپذیرند که دچار بدبینی و بی‌اعتمادی غیرمنطقی هستند و بر این باورند که دلایل و شواهدی دارند که دیگران آن‌ها را فریب داده‌اند تهدید یا تحقیر کرده‌اند یا به آنان آسیب رسانده‌اند اما هیچ شواهد منطقی در دست ندارند. شخصی که دچار این اختلال است ممکن است قطع برق را کاری از سوی اعضای خانواده یا دولت بداند و بر این باور باشد که دیگران قصد دارند به او آسیب بزنند. هر چند که شواهد نشان می‌دهد این قطع برق برای همه رخ داده است اما آن‌ها این شواهد را نمی‌پذیرند. در این حالت ممکن است فرد هذیان را نیز تجربه نماید.

اختلال شخصیت اسکیزوتایپال و قطعی برق

کسانی که دچار اختلال شخصیت اسکیزوتایپال هستند بر این باورند که توانایی‌های ماورایی دارند. این افراد رفتارها و گفتارهای عجیبی دارند که از نظر دیگران عجیب و غیر منطقی است. این افراد رویدادهای بیرونی را به طور غیرمنطقی نتیجهٔ کارهای خودشان می‌دانند. برخی از این افراد خود را دارای حس ششم می‌دانند یا می‌گویند توانایی کنترل ذهن و رفتار دیگران را دارند. آن‌ها می‌گویند که دیگران هیچ اراده‌ای در برابر رفتار و خواسته‌های او ندارند. به خاطر همین باورها کسانی که دچار اختلال شخصیت اسکیزوتایپال هستند ممکن است جذب گروه‌های ساختگی جادوگری، طالع‌بینی یا متافیزیکی شوند یا خودشان فرقه‌ای در این زمینه راه بیاندازند. کسی که از اختلال اسکیزوتایپال رنج می‌برد ممکن است ادعا کند که قطع برق نتیجهٔ خواستهٔ او بوده است.

اکنون این پرسش مطرح می‌شود که آیا رفاه و سلامت روان مردم نباید یکی از دغدغه‌های دولت باشد؟ آیا در سال ۲۰۲۱ قطعی برق در این حجم گسترده منطقی و پذیرفتنی است یا نه؟