آشنایی با اختلال کم‌توجهی – بیش فعالی یا ADHD و درمان آن

اختلال ADHD که در میان مردم با نام بیش فعالی شناخته می‌شود یکی از اختلالات عصبی – رشدی است که در کودکی بروز پیدا می‌کند و اگر درمان نشود تا پایان عمر همراه فرد خواهد ماند. کودکانی که دچار این اختلال روانی هستند از بی‌دقتی و پرتحرکی به صورت افراطی رنج می‌برند. این مشکلات باعث می‌شود که نتوانند مانند دیگر کودکان عملکرد تحصیلی مناسبی داشته باشند. این آغاز مشکل است و اگر این اختلال درمان نشود مشکلات و چالش‌های بزرگ‌تری در پی دارد. در این نوشته شما با با اختلال کم‌توجهی – بیش‌فعالی و درمان آن آشنا خواهم کرد.

اختلال کم‌توجهی – بیش‌فعالی (ADHD) چیست؟

اختلال کم‌توجهی – بیش‌فعالی (ADHD: Attention deficit / Hyperactivity disorder) اختلالی مغزی است که روی توجه، تمرکز، رفتار و کنترل کودک اثر منفی می‌گذارد. این اختلال در کودکی پدید می‌آید و ممکن است در نوجوانی و بزرگسالی نیز ادامه یابد. پسرها بیش‌تر از دخترها به این اختلال دچار می‌شوند. معمولاً در سال‌های ابتدایی مدرسه، زمانی که کودک در توجه کردن دچار مشکل می‌شود، والدین و آموزگاران این مشکل را تشخیص می‌دهند. بیش‌تر مردم این اختلال را با نام بیش‌فعالی می‌شناسند این در حالی است که اختلال ADHD از دو بخش تشکیل شده است. که بخشی از آن مربوط به رفتار و بخش دیگر مربوط به فرآیند روانی است.

نشانه‌های ADHD

نشانه‌ها در ۳ گروه کم‌توجهی، بیش‌فعالی و ترکیبی بخش‌بندی می‌شوند و عبارتند از

۱. نشانه‌های کم‌توجهی در کودکان

• حواس‌پرتی
• فراموش‌کاری
• رویاپردازی بیش از اندازه
• سهل‌انگاری در کارها
• ناتوانی در سازماندهی و نظم در کارها
• گم کردن چیزها

۲. نشانه‌های بیش‌فعالی در کودکان

• بی‌قراری
• عدم تمایل به یک‌جا نشستن
• قطع کردن حرف دیگران
• بیش از اندازه صحبت کردن
• دخالت در کارها
• ایجاد مزاحمت برای دیگران
• استفاده از ابزار و لوازم دیگران بدون اجازه
• پرجنب و جوشی و پرتحرکی بیش از اندازه
• رعایت نکردن نوبت و صف

نکته: نشانه‌های یاد شده می‌تواند در کودکان به صورت جداگانه و یا مشترک دیده شود.

۳. نشانه‌های بزرگسالان

• فراموش کردن
• ناتوانی در مدیریت زمان
• عزت نفس پایین
• اهمال‌کاری
• بی‌حوصلگی
• پرخاشگری و ناتوانی در کنترل خشم
• ناتوانی در به پایان رساندن کارها
• اضطراب
• رعایت نکردن نوبت
• سوء مصرف ماده، الکل یا دخانیات
• مشکل در تمرکز
• گم کردن وسایل مهم
• مشکل در روابط میان‌فردی و روابط عاطفی

انوع ADHD

۱. ADHD از نوع بیش‌فعالی – تکانشگری غالب

در این نوع از ای دی اچ دی، فعالیت‌های حرکتی فرد بسیار زیاد است. وی به طور پیاپی دست، پا یا بدنش را تکان می‌دهد یا حرکات فیزیکی کوچکی را نشان می‌دهد. او نمی‌تواند توجه خود را برای مدتی طولانی حفظ نماید و به سادگی حواسش پرت می‌شود. رفتارهای تکانشی دارد و نمی‌تواند خود را کنترل کند. کودکانی که دچار بیش‌فعالی – تکانشگری غالب هستند مشکلات رفتاری دارند و دوستانشان تمایل به ارتباط با آنان را ندارند. این کودکان بارها دچار جراحت یا آسیب در حوادث می‌شوند.

۲. ADHD از نوع بی‌توجهی غالب

ویژگی اصلی این نوع اختلال ای دی اچ دی، حواس‌پرتی است. این افراد به سادگی حواسشان پرت می‌شود و نمی‌توانند به جزئیات توجه کنند. آن‌ها در به پایان رساندن کارها مشکل دارند و گاهی به زور یا از روی رفع تکلیف کارها را بدون کیفیت مناسب به پایان می‌رسانند. کودکانی که دچار این نوع از ADHD هستند در برابر کودکان مبتلا به نوع بیش‌فعالی، مشکلات تکانشی و رفتاری کم‌تری دارند. این کودکان از نظر هم‌سالانشان افرادی مضطرب، خیال‌باف، خجالتی و تنبل شناخته می‌شوند.

۳. ADHD از نوع سمپتوم‌های مرکب

در این نوع ای دی اچ دی  فرد هم معیارهای بیش‌فعالی و هم معیارهای بی‌توجهی را داراست؛ که این نوع از اختلال بیش‌تر از انواع دیگر رایج است.

نشانه‌ها و معیارهای DSM 5 برای اختلال ADHD

در کتاب DSM 5 نشانه‌های شناسایی و تشخیص ADHD یاد شده است. توجه داشته باشید که برخی از اختلالات روانی نشانه‌های همسان یا نزدیک به هم دارند. در نتیجه تنها با دانستن نشانه‌ها و معیارها نمی‌توانید وجود یک اختلال را در خود یا دیگران تشخیص دهید. این کار نیاز به مهارت و تخصص دارد و توسط روان‌شناس یا روانپزشک با تجربه انجام می‌شود. پس اگر احساس می‌کنید دچار نشانه‌ها هستید باید از یک روان‌شناس کمک بگیرید. نشانه‌های اختلال ای دی اچ دی در زیر آمده است.

A: مجموعه‌ای فراگیر از رفتارهای بیش‌فعالی – تکانشگری یا رفتارهای بی‌توجهی که عملکرد فردی، خانوادگی، شغلی یا اجتماعی فرد را مختل می‌کنند و ویژگی اصلی آن ۲ معیار زیر است.

۱. بی‌توجهی

فرد حداقل برای مدت ۶ ماه، شش مورد یا بیش‌تر از ۶ مورد از موارد زیر را داشته باشد. شدت این موارد با مرحلهٔ رشدی که فرد در آن است تناسب ندارد و در فعالیت‌های اجتماعی، تحصیلی یا شغلی اثر منفی مستقیم می‌گذارد.

الف. فرد معمولاً به جزئیات توجه نمی‌کند یا در تکالیف مدرسه، وظیفه‌های شغلی و دیگر کارها دچار اشتباهاتی می‌شود که علت آن بی‌دقتی است. برای نمونه فرد متوجه جزئیات نمی‌شود؛ یا نمی‌بیند و کارهایش را به درستی انجام نمی‌دهد.

ب. معمولاً نمی‌تواند توجه و تمرکزش را روی کارهای جدی یا کارهای تفریحی حفظ کند. برای نمونه هنگامی که آموزگار در حال آموزش است یا هنگامی که نوشته‌ای طولانی را می‌خواند نمی‌تواند حواسش را جمع کند.

ج. هنگامی که کسی به طور مستقیم با وی گفت‌و‌گو می‌کند به نظر می‌رسد که به حرف‌هایش گوش نمی‌کند. برای نمونه حواسش جای دیگری است. حتی هنگامی که چیزی برای حواس‌پرتی وجود ندارد هم حواسش پرت می‌شود.

د. معمولاً نمی‌تواند بر پایهٔ دستورالعمل و گام به گام کارها را به انجام برساند. برای نمونه کاری را آغاز می‌کند ولی تمرکزش را از دست می‌دهد. هر چیزی حواسش را پرت می‌کند. نمی‌تواند تکالیف مدرسه یا کارش را به پایان رساند.

ه. معمولاً نمی‌تواند کارهایش نظم دهد و آن‌ها را سازماندهی نماید. فرد نمی‌تواند کارها را با نظم و ترتیب خاص انجام دهد و مدیریت کند. نمی‌تواند اشیا یا لوازمش را مرتب کند. در کارهایش شلخته و نامنظم است. توانایی مدیرت زمان ندارد و نمی‌تواند کارهای فوریتی را به انجام رساند.

و. معمولاً از انجام دادن کارهایی که نیاز به تلاش ذهنی مستمر دارند پرهیز می‌کند؛ از این نوع کارها بیزار است یا با بی‌میلی به انجام می‌رساند. برای نمونه از انجام تکالیف مدرسه متنفر است. در بزرگسالان این موارد شامل فرار از آماده کردن گزارش، تکمیل فرم یا مرور گزارش و پرونده‌ها می‌شود.

ز. در بیش‌تر موارد لوازم مورد نیاز برای انجام کارها و تکالیف را گم می‌کند. برای نمونه لوازم مدرسه، مداد، خودکار، دفتر، کیف پول، کلید، عینک، موبایل و دیگر موارد مورد نیازش را گم می‌کند.

ح. چیزهای مزاحم و بی‌اهمیت حواسش را به آسانی پرت می‌کند. در نوجوانان و جوانان، افکار بی‌ربط نیز می‌توانند حواس فرد را پرت نمایند.

ط. معمولاً کارهای روزانهٔ خود را فراموش می‌کند. برای نمونه کارهای روزمره و خرید برای خانه را فراموش می‌کند. پاسخ تلفن دیگران را نمی‌دهد. قبض موبایل را پرداخت نمی‌کند یا سر قرار ملاقات حاضر نمی‌شود.

۲. بیش‌فعالی و تکانشگری (بی‌فکری – بی‌پروایی)

حداقل برای ۶ ماه شش مورد (یا بیش‌تر) از نشانه‌های زیر را داشته باشد. شدت این نشانه‌ها با مرحلهٔ رشدی که فرد در آن است تناسب ندارد. و در فعالیت‌های تحصیلی، شغلی و اجتماعی نابسامانی و تأثیر منفی مستقیم به جا می‌گذارد.

الف. معمولاً هنگامی که نشسته است دست و پاهای خود را تکان می‌دهد یا حرکت ریز و پیاپی دارد.

ب. در شرایطی که باید روی صندلیش بنشیند از جایش بلند می‌شود. برای نمونه از کلاس درس یا دفتر کارش بیرون می‌رود و اگر مجبور به نشستن باشد سر جای خود نمی‌نشیند.

ج. در شرایط و موقعیت‌های نامناسب به این طرف و آن طرف می‌رود یا از وسایل گوناگون بالا می‌رود. در نوجوانان و بزرگسالان این حالت با احساس بی‌قراری، بی‌تابی و کلافگی نشان داده می‌شود.

د. در بیش‌تر موارد نمی‌تواند بدون حرف زدن یا سر و صدا به بازی یا سرگرمی بپردازد.

ه. همیشه پر جنب و جوش است یا ممکن است هر لحظه حرکت کند. به گونه‌ای رفتار می‌کند که گویی موتور محرکه‌ای او را هدایت می‌کند. برای نمونه در رستوران، دیدارها یا مهمانی نمی‌تواند برای مدتی طولانی آرام سر جایش بنشیند. و اگر بنشیند ناراحت است. دیگران او را فردی آرام و بی‌قرار می‌دانند و احساس می‌کنند که نمی‌توانند گفته‌هایش را دنبال نمایند.

و. در بیش‌تر موارد زیاد صحبت می‌کند.

ز. پیش از آن‌که پرسشی طرح شود یا پیش از آن‌که پرسش کامل شود به طور ناگهانی پاسخ می‌دهد، بدون این‌که به پاسخی که می‌دهد دقت نماید. برای نمونه هنگامی که دیگران با او گفت‌و‌گو می‌کنند جملاتشان را کامل کند چون صبر و حوصله ندارد. زودتر از موقع مناسب حرف می‌زند و نمیتواند به دیگران فرصت سخن گفتن بدهد.

ح. نمی‌تواند نوبت را رعایت نماید به ویژه هنگامی که در صف قرار دارد.

ط. کارهای دیگران را متوقف می‌کند یا مزاحم آن‌ها می‌شود. برای نمونه با بی‌ادبی مانع بازی یا کارهای دیگران می‌شود. بدون اجازه و یا به زور از وسایل دیگران استفاده می‌کند. بدون اجازه در انجام کارهای دیگران دخالت می‌کند یا تلاش می‌کند جای آن‌ها را بگیرد.

B: پیش از ۱۲ سالگی چند مورد از نشانه‌های بی‌توجهی یا بیش‌فعالی و تکانشگری در فرد وجود داشته باشد.

C: چند مورد از نشانه‌های بی‌توجهی یا بیش‌فعالی و تکانشگری در دو یا چند موقعیت یا شرایط دیده شود. برای نمونه در خانه، مدرسه یا محل کار، یا در هنگام حضور اعضای خانواده، آشنایان و در هنگام انجام کارها این نشانه‌ها در فرد دیده شود.

D: نشانه‌ها و سمپتوم‌ها به طور مشهود باعث نابسامانی در زندگی فردی، تحصیلی، شغلی یا اجتماعی شود و کیفیت عملکرد را پایین بیاورد.

E: نشانه‌ها و سمپتوم‌ها در طول دچار شدن فرد به اسکیزوفرنی یا دیگر اختلالات روان‌پریشی بروز پیدا نکنند. و نباید یک اختلال روانی دیگر دلیل بهتری برای این سمپتوم‌ها باشد. برای نمونه اگر اختلالات خلقی، اضطراب، اختلال گسستگی، اختلال شخصیت، مسمومیت با ماده یا سندرم پرهیز از ماده دلیل بهتری برای این نشانه‌ها نباشد.

اسپسیفایر بهبودی

بهبود جزئی: هنگامی است که فرد پیش‌تر همهٔ معیارهای لازم را داشته و در ۶ ماه گذشته تعداد معیارها کم‌تر شده است اما سمپتوم‌ها هنوز به نقص در عملکرد تحصیلی، شغلی یا اجتماعی می‌انجامد.

اسپسیفایر شدت

• خفیف: تنها نشانه‌های لازم برای تشخیص دیده می‌شوند یا تعداد نشانه‌های اضافی بسیار اندکی به همراه سمپتوم‌های ضروری وجود دارند. این سمپتوم‌ها به نقص‌های جزئی در عملکرد اجتماعی یا شغلی منجر می‌شوند.
• متوسط: نشانه‌ها یا نقص عملکرد میان حالت خفیف و شدید قرار دارد.
• شدید: سمپتوم‌های اضافی زیادی به همراه سمپتوم‌هیا لازم در فرد دیده می‌شود یا تعدادی از نشانه‌ها به طور خاص شدید هستند یا نشانه‌ها به نقص قابل توجه در عملکرد شغلی یا اجتماعی منجر می‌شوند.

دلایل بروز ADHD

عوامل فیزیولوژیکی و روان‌شناختی در بروز این اختلال نقش دارند. معمولاً مجموعه‌ای از عوامل باعث بروز این اختلال می‌شود که در این‌جا به بررسی آن می‌پردازم.

الف. دلایل زیست‌شناختی

 این اختلال می‌تواند از طریق وراثت و عوامل ژنتیکی منتقل شود اما به این معنی نیست که هر کسی دچار این اختلال باشد فرزندانش نیز حتماً دچار این نشکل خواهند بود؛ بلکه در بیش‌تر موارد عوامل محیطی باعث دچار شدن فرد به این اختلال می‌شود. ناهنجاری در کارکرد انتقال‌دهنده‌های عصبی (نوروترنسمیتر) مانند دوپامین، سروتونین و نوراپی‌نفرین نیز در کودکان بیش‌فعال دیده می‌شود. دوران بارداری نیز نقش مهمی در سلامت جسم و روان انسان دارد. مادرانی که در هنگام بارداری سیگار می‌خورند یا الکل می‌نوشند خطر ابتلا به بیش فعالی را در کودکانشان افزایش می‌دهند. البته نمی‌توانیم بگوییم که نوشیدن الکل یا مصرف سیگار اثر مستقیم روی این اختلال دارد اما اگر آمادگی ژنتیکی (برای بیش‌فعالی) در جنین وجود داشته باشد احتمال بروز آن افزایش می‌یابد. ناهنجاری‌های مغزی نیز از عوامل موثر در بروز بیش فعالی است.

ب. دلایل روان‌شناختی

والدینی که دچار این اختلال هستند علاوه بر اثرات ژنتیکی از نظر رفتاری نیز می‌توانند روی کودکان تأثیر بگذارند. در نتیجه شیوه‌های فرزندپروری نادرست می‌تواند عاملی برای آغاز بیش فعالی در این کودکان باشد. پس حتی اگر عوامل ژنتیکی وجود داشته باشد اگر شیوهٔ فرزرندپروری درست به کار گرفته شود احتمال بروز این اختلال در کودکان به طور چشمگیری کاهش می‌یابد.

پیامدهای بیش فعالی – فزون‌کنشی

الف. پیامدهای دوران کودکی

اختلال بیش فعالی پیامدهای منفی فراوانی دارد و جنبه‌های گوناگون زندگی را از کودکی تا بزرگسالی تحت تأثیر قرار می‌دهد. نخستین پیامدهای این مشکل در خانواده آشکار می‌شود. کودکان با والدینشان لجبازی می‌کنند و در برابر پدر و مادر رفتارهای پرخاشگرانه یا غیر مسئولانه دارند. این کودکان از اعتماد به نفس پایین پرخاشگری، نوسان خلق، کم‌توجهی، ناامیدی و فشار روانی رنج می‌برند. هنگامی که به مدرسه می‌روند نیز با چالش آموزشی روبرو می‌شوند. آن‌ها به دلیل کم‌توجهی نمی‌توانند در سطح و کیفیت همسالانشان باشند. این کودکان نمی‌توانند در کلاس همانند دیگر دانش‌آموزان به گفته‌های معلم گوش کنند و درس را یاد بگیرند. در چنین شرایطی اصلی‌ترین عامل یادگیری کودک مطالعه و تلاش وی در خانه است. در سال‌های نخست مدرسه این مشکل چندان مشهود نیست اما با گذشت زمان و رفتن به مقطع تحصیلی بالاتر چالش‌های یادگیری آشکار می‌شود.

ب. پیامدهای نوجوانی

لجبازی، پرخاشگری، بی‌مسئولیتی و رفتارهای پرخطر از ویژگی‌های کودکان در این دوران است. برخی از نوجوانان در این دوران مدرسه و دانشگاه را رها می‌کنند و رفتارهای بزهکارانه دارند. این کودکان بیش از دیگر همسالانشان در خطر اعتیاد، خشونت و بزهکاری قرار دارند. در این دوران ممکن است فرد دچار اختلال سلوک شود.

ج. پیامدهای بزرگسالی

کشمکش با دیگران، پرخاشگری، دخالت در کارهای دیگران و به طور کلی مشکلات در روابط میان‌فردی در این دوران بروز پیدا می‌کند. این افراد در روابط عاطفی با همسر، فرزندان و دوستانشان مشکل دارند. ممکن است به حقوق دیگران اهمیت ندهند و رفتارهای پرخطر و قانون‌شکنانه داشته باشند. این افراد اگر در دوران نوجوانی به اختلال سلوک دچار شوند احتمالاً در این دوران درگیر اختلال شخصیت ضد اجتماعی می‌شوند.

رابطهٔ میان ADHD، اختلال سلوک و اختلال شخصیت ضد اجتماعی

رابطهٔ مستقیمی میان این سه اختلال روانی وجود دارد. کودکانی (به ویژه پسران) که دچار بیش‌فعالی هستند در صورتی که روند درمانی را سپری نکنند ممکن است در نوجوانی دچار اختلال سلوک شوند. به بیان دیگر ممکن است این اختلال تغییر شکل یابد و در نوجوانی به صورت سلوک بروز پیدا کند. اهمیت ندادن به اختلال سلوک نیز شرایط را برای پدید آمدن اختلال شخصیت ضد اجتماعی فراهم می‌کند. پس آن‌چه در مورد بیش فعالی – فزون‌کنشی اهمیت دارد این است که باید در همان کودکی مورد درمان قرار گیرد تا از بدتر شدن شرایط جلوگیری شود. به طور کلی هر چه زودتر برای درمان اختلالات روان‌شناختی اقدام شود بهتر است.

تشخیص بیش فعالی

این اختلال با گذشت زمان در کودکان تشخیص داده می‌شود. گاهی والدین هم متوجه مشکلات رفتاری کودک نمی‌شوند و آموزگاران در مدرسه از مشکلات یادگیری کودک این مورد را متوجه می‌شوند. پس والدین و معلمان نقش مهمی در تشخیص و شناسایی این اختلال روانی دارند. سپس با مراجعه به روان‌شناس، روانپزشک یا پزشک روند تشخیص اختلال صورت می‌گیرد. گزارش‌های والدین و آموزگار در این زمینه بسیار مهم است. اما در کنار این موارد معاینات جسمانی و ارزیابی عصبی مانند غربالگری بینایی، شنوایی و مهارت‌های کلامی–حرکتی انجام می‌شود.

درمان بیش فعالی – کم توجهی

این اختلال قابل پیشگیری یا درمان قطعی نیست. اما راهکارهای درمانی به صورت ترکیبی می‌تواند در بهبود و کنترل شرایط به طور چشمگیری موثر باشد. درمان این اختلال با دارو درمانی و روان‌درمانی انجام می‌شود. برای آغاز فرآیند درمان می‌توانید پیش روان‌شناس یا روانپزشک بروید. اما به یاد داشته باشید که درمان دارویی و روان‌شناختی باید در کنار هم انجام شود. دارو درمانی توسط روانپزشک و روان‌درمانی توسط روان‌شناس صورت می‌گیرد.

دارو درمانی

داروهای گوناگونی برای درمان اختلال بیش‌فعالی تجویز می‌شود. البته در خصوص اثربخشی و عوارض داروها اختلاف نظر وجود دارد. با این حال تجویز داروهای محرک بسیار رایج است. این داروها روی انتقال‌دهنده‌های عصبی (نوروترنسمیتر) مانند دوپامین اثر می‌گذارند در نتیجه رفتارهای تکانشی فرد کاهش می‌یابد. برخی از این داروها عبارتند از:

داروهای محرک

• آمفتامین (Amphetamine): مانند Adzenys XR ODT, Dyanavel
• دکس متیل فیندات (Dexmethylphenidate): مانند Focalin
• دکستروآمفتامین (Dextroamphetamine): مانند Adderall, Dexedrine
• لیسدگزامفتامین (Lisdexamfetamine): مانند Vyvanse
• متیل فنیدات (Methylphenidate): مانندAptensio, Cotempla, Concerta, Daytrana, Jornay PM, Metadate, Methylin, Quillivant, Ritalin

داروهای غیر محرک

این داروها معمولاً برای افراد بالای ۶ سال تجویز می‌شود.

• اتوموکسین (Atomoxetine): مانند Strattera
• کلونیدین (Clonidine): مانند Catapres, Kapvay
• گوانفاسین (Guanfacine): مانند Intuniv

دیگر داروها

در برخی شرایط ممکن است داروهای ضد افسردگی مانند SSRI، بوپروپیون یا ونلافاکسین تجویز شود. این داروها می‌توانند برای کاهش سمپتوم‌های این اختلال اثربخش باشند.

عوارض دارویی

هر دارویی عوارضی دارد و ممکن است برخی افراد به این عوارض دچار شوند. اما معمولاً عوارض جزئی هستند و با گذشت زمان کاهش می‌یابند. در برخی از شرایط نیز دوز دارو کاهش می‌یابد یا دارویی جایگزین داروی پیشین می‌شود. اگر تجویز دارو به درستی انجام نشود ممکن است سمپتوم‌‌های افسردگی و اضطراب در فرد پدید آید یا آن را تشدید کند. برخی از عوارض دارویی عبارتند از:

• کاهش اشتها
• سر درد و سرگیجه
• خستگی
• مشکل خواب
• مشکلات پوستی و ایجاد لکه
• ناراحتی گوارشی و درد معده

روان‌درمانی

روان‌درمانی به روش‌های گوناگون برای درمان این اختلال به کار گرفته می‌شود. بیش‌تر این روش‌ها روی تغییر رفتار تمرکز دارند. در حقیقت نمی‌توانیم یک روش درمانی خاص را برای این درمانجویان به کار بگیریم و بهتر است از روش‌های روان‌درمانی به صورت ترکیبی استفاده شود. روان‌شناس در جلساتی که با خانوادهٔ فرد دارد به آن‌ها روش‌های درست رفتار و واکنش نسبت به کودک را آموزش می‌دهد. به یاد بسپاریم که درمان این کودکان موضوعی چندجانبه است. در کنار روش‌های روان‌درمانی لازم است که این کودکان در مدرسه‌های ویژه آموزش ببینند. آموزگاران این مدارس مهارت لازم برای آموزش و راهنمایی این کودکان را دارند.

FAQ: پرسش و پاسخ دربارهٔ ADHD