مهد کودک یا کودکستان آموزشگاهی است که در آن به نگه‌داری و پرورش کودکان خردسال، پیش از سن مدرسه می‌پردازند. این رویکرد آموزشی که با نام پیش‌دبستانی هم شناخته می‌شود؛ با آموزش کودکان به کمک روش‌های روان‌شناسی کودک، بازی، آواز خواندن، نقاشی، فعالیت گروهی با همسالان به رشد فکری و توانمندی‌های کودکان کمک شایانی می‌کند. هم‌چنین کودکان را برای رفتن به مدرسه آماده می‌کند.
مهد کودک خوب است یا بد؟
مهد کودک همیشه موافقان و مخالفانی داشته است. برخی بر این باورند که کودک با رفتن به مهد کودک و دور شدن از خانواده به درستی تربیت نمی‌شود. یا ممکن است که کودکستان روی روابط کودک و والدین اثر منفی بگذارد. نمی‌توانیم انکار کنیم که کودکستان به همان اندازه‌ای که در پرورش و رشد کودک اثر مثبت دارد می‌تواند آسیب‌زا هم باشد. اما اگر کودکستان از استانداردهای جهانی برخوردار باشد، می‌توانیم با آسودگی خیال کودکان را به کودکستان بفرستیم. کودکستان استاندارد کودکستانی است که مربیان آن آموزش‌های لازم را برای کار با کودکان گذرانده باشند. هم‌چنین محیط کودکستان نیز بسیار مهم است. در این مورد باید به تعداد كودكان، محيط فيزيكی، برنامه‌های آموزشی و پرورشی، اسباب‌بازی، فعاليت هنری، کارهای گروهی کودکان، سیستم تهویه و دیگر موارد توجه داشته باشیم.
چرا باید کودکان را به مهد کودک بفرستیم؟
مهد کودک در رشد اجتماعی کودکان نقش مهمی دارد. کودکان در این محیط با دیگر همسالان ارتباط برقرار می‌کنند و آموزش‌هایی می‌بینند که شاید پدر و مادر نسبت به آن آگاهی چندانی نداشته باشند. در کودکستان فرصتی فراهم می‌شود که کودکان با همسالان خود بازی کنند و رفتارهای متناسب با سن خود را بیاموزند. در این‌جا شما را با برخی از ویژگی‌های مثبت کودکستان آشنا خواهم کرد:
کودکان در مهد کودک رشد اجتماعی خواهند کرد
کودکی که همیشه درخانه است و با کسی جز والدین ارتباط ندارد، رشد اجتماعی ضعیفی نسبت به کسانی که به کودکستان می‌روند دارد. هم‌چنین ممکن است خجالتی و وابسته بار آید. کودکستان بستری را فراهم می‌کند تا کودک ساعاتی را از محیط خانه و والدین دور باشد. قرار گرفتن کودک در محیطی تازه و تعامل با همسالان، روند اجتماعی شدن کودک را سرعت می‌بخشد. کودکان در کودکستان با دیگر همسالان بازی می‌کنند، راهکارهای ارتباط با دیگران و دوست شدن را می‌آموزند. این محیط به کودک کمک می‌کند تا استقلال متناسب با سن خود را به دست بیاورد.
مهد کودک به کشف استعداد کودکان کمک می‌کند.
کودکان در کودکستان فعالیت‌های گوناگونی انجام می‌دهند. آواز می‌خوانند. با اعداد آشنا می‌شوند. نقاشی می‌کشند. بازی می‌کنند. حتی در برخی از کودکستان‌ها زبان‌های دوم و سوم به کودکان آموزش داده می‌شود. کودکان با فعالیت در موارد گوناگونی که در سیستم آموزشی طراحی شده است؛ استعداد و توانایی‌های خود را نشان می‌دهند. این کشف استعداد می‌تواند به والدین کمک کند تا کودکشان را در مسیری درست راهنمایی کنند. ممکن است کودکی در نقاشی توانمندی چشمگیری داشته باشد و یا به خوبی آواز بخواند. شناخت بهتر این موارد به والدین کمک می‌کند تا نیازها و خواسته‌های کودک را در نوجوانی بهتر درک کنند. هم‌چنین می‌تواند موفقیت‌های شغلی و اجتماعی کودک را در سنین نوجوانی و بزرگسالی تضمین نماید.
کودکان در کودکستان خلاق‌تر می‌شوند
بگذارید در این مورد مثالی بزنم. خانواده‌ای را می‌شناختم که می‌گفتند کودکشان استعداد خوبی در نقاشی دارد. او به مهد کودک نمی‌رفت. نقاشی کشیدن این کودک همواره الگویی پایدار داشت. او همیشه یک خانه، درخت و خورشید می‌کشید. روان‌شناس کودک گروه آقای روان‌شناس در جلساتی که با این کودک داشت متوجه شد، این‌ها مواردی هستند که کودک همیشه از والدینش می‌پرسد چه چیزی بکشد و آن‌ها این موارد را به او می‌گویند. این کودک در یک جلسهٔ آزمایشی به مهد کودک برده شد. در آن‌جا به کمک مربی یاد گرفت که چگونه می‌تواند با نگاه کردن به چیزهای گوناگون نقاشی‌های جالبی بکشد. نخستین نقاشی این کودک همراه با یک سنگ بود. او سنگی را به کاغذ چسباند و در ادامهٔ آن صورت یک حلزون را کشید. در توضیح نقاشیش گفت: «این سنگ نیست خونهٔ آقا حلزونه». کودکان در محیط کودکستان از چارچوب‌های پیش‌فرض ذهنی والدین تا اندازه‌ای فاصله می‌گیرند و می‌توانند خلاقیت خود را در زمینه‌های گوناگون نشان دهند.
مهد کودک و پیش دبستانی کودکان را برای رفتن به مدرسه آماده می‌کند
برخی از کودکانی که به مهد کودک نرفته‌اند، پس از ورود به مدرسه نشانه‌های اضطراب، فوبیای مدرسه و پریشانی را نشان می‌دهند. آن‌ها تمایلی برای رفتن به مدرسه و فعالیت‌های آموزشی ندارند. مهد کودک و پیش دبستانی فضایی آموزشی کوچک است که کودکان را برای رفتن به مدرسه آماده می‌کند. پژوهش‌ها نشان داده است کودکانی که به مهد کودک می‌روند در مدرسه عملکرد تحصیلی بهتری دارند. هم‌چنین مهد کودک زمینه‌های ابتدایی آموزش مدرسه را برای کودک فراهم می‌کند. در کودکستان تا اندازه‌ای با اعداد و حروف الفبا آشنا می‌شود.
از چه سنی کودکان می‌توانند به مهد کودک بروند؟
روانشناسان کودک برای این باورند که کودکان می‌توانند پس از ۳ سالگی به مهد کودک بروند. فرستادن کودکان به کودکستان تا پیش از ۳ سالگی کاری نادرست است. چون بسیاری از کودکان خردسال تا پیش از سه ساگی نمی‌توانند جدایی از والدین به ویژه مادر را تحمل کنند. در نتیجه ممکن است دچار اختلال اضطراب جدایی شوند. در چنین شرایطی محیط کودکستان برای خردسالان تنش‌زا و اضطراب‌آور خواهد بود. واکنشی که کودکان در چنین شرایطی نشان می‌دهند؛ ترس از مهد کودک، بیماری، اضطراب، شب‌ادراری و… خواهد بود. کودکانی که پیش از سه سالگی به کودکستان می‌روند بیش از دیگر کودکان در خطر دچار شدن به اختلالات روانی هستند. پس اگر می‌خواهید فرزندتان را به کودکستان بفرستید این کار را پس از ۳ یا ۴ سالگی انجام دهید.
چگونه مهد کودک انتخاب کنیم؟
نظارت بر کار مهد کودک در ایران بر عهدهٔ سازمان بهزیستی است. این سازمان در سال ۱۳۸۳ از شبکه الکترونیک مهد کودک‌های ایران رونمایی کرد. شبکه الکترونیک مهد کودک‌های ایران به نشانی emahd.ir در دسترس شماست. در این وب سایت می‌توانید فهرست کودکستان‌های شهر و محل سکونت خودتان را بیابید.
