گردن درد عصبی ناشی از استرس؛ روش‌های پیشگیری و درمان آن

از قدیم به ما می‌گفتند که استرس باعث مشکلات جسمانی می‌شود. یکی از این موارد گردن درد عصبی است. این گردن درد به خاطر استرس و فشار روانی در فرد پدید می‌آید. از نظر علمی این موضوع اثبات شده که استرس، پاسخ‌های جسمانی و روانی به تنش یا تهدید است؛ و می‌تواند جنبه‌های گوناگون زندگی را تحت تأثیر قرار دهد. یکی از مشکلات فیزیکی ناشی از استرس، گردن درد و تنش عضلانی است. در این نوشته شما را با گردن درد عصبی و راهکارهای درمان و پیشگیری از آن آشنا خواهم کرد.

گردن درد عصبی چیست؟

گردن درد عصبی نوعی از درد ناحیهٔ گردن و شانه است که به دلیل فشار روانی و استرس بروز پیدا می‌کند. زمانی که دچار تنش و فشار روانی می‌شویم، غدد فوق کلیوی کورتیزول ترشح می‌کنند. این هورمون باعث بالا رفتن فشار خون و انقباض عضلات می‌شود تا بدن بتواند برای مقابله با عامل استرس‌زا آماده شود. افزایش پیوسته و بیش از اندازهٔ تنش عصبی و فشار خون باعث سفت شدن عضلات و احساس درد گردن می‌شود. 

گردن درد عصبی و رابطه آن با استرس

فشار روانی می‌تواند باعث تنش‌های عضلانی شود. زمانی که ما دچار استرس می‌شویم دستگاه عصبی سمپاتیک به طور خودکار فعال می‌شود. در این زمان است که بدن ما واکنش‌های خاص جسمانی نشان می‌دهد. فعالیت سیستم سمپاتیک باعث افزایش فشارخون، افزایش تعداد تنفس، افزایش ضربان قلب و گشاد شدن مردمک چشم می‌شود. یکی دیگر از واکنش‌های فیزیکی در این شرایط انقباض ماهیچه‌هاست که به ویژه در ناحیهٔ گردن رخ می‌دهد. این سفتی ماهیچه در ناحیهٔ گردن می‌تواند باعث درد شود.

استرس بر نحوهٔ پردازش درد نیز اثرگذار است. پژوهش‌های انجام شده در این زمینه نشان داده است که استرس می‌تواند تا حدودی به پردردی یا هایپرآلژزی (Hyperalgesia) منجر شود که در این حالت افراد نسبت به درد حساس‌تر می‌شوند^[1] 

دلایل گردن درد عصبی

عوامل گوناگون روانی در بروز این نوع از گردن درد نقش دارند که مهم‌ترین آن استرس است. استرس ادراک شده با احساس درد رابطهٔ مستقیم دارد. و یافته‌های پژوهشگران نشان داده است افرادی که سطح بالاتری از استرس را تجربه می‌کنند، بیش از دیگران دچار درد گردن می‌شوند. در برخی از افراد وجود اضطراب، افسردگی، تروما و دیگر فشارهای روانی می‌تواند باعث این مشکل شود. دیگر دلایل گردن درد عصبی عبارتند از:

• وضعیت نامناسب بدن هنگام کار با کامپیوتر یا استفاده از موبایل
• دندان قروچه
• تصادفات رانندگی یا رانندگی طولانی مدت
• بیماری‌های جسمانی مانند آرتریت، آرتروز یا روماتوئید

عوارض استرس و گردن درد

گردن درد تنها پیامد جسمانی استرس نیست بلکه این اختلال روانی می‌تواند منجر به دیگر مشکلات جسمانی نیز شود. استرس با فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی، دیابت و چاقی مرتبط است. اختلال خواب، خستگی، سردرد، ضعف عضلانی، عدم تعادل و مشکلات بینایی برخی از عوارض گردن درد هستند. از طرف دیگر استرس می‌تواند بیماری‌های جسمانی که فرد به آن دچار است را پیچیده‌تر کند یا اثربخشی داروها و درمان را کاهش دهد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

هنگامی که دچار دردهای جسمانی هستید حتماً باید به پزشک مراجعه کنید. حتی اگر گمان می‌کنید ریشهٔ مشکلتان فشار روانی است باید نخست پیش پزشک بروید؛ چون ممکن است این درد نشانه‌ای از یک بیماری دیگر باشد. اگر درد گردن با نشانه‌های دیگر از جمله ضعف عضلانی، سوزن سوزن شدن شانه و گردن، تغییر در بینایی یا مشکل در تعادل همراه است حتماً پیش پزشک بروید. این نشانه‌ها ممکن است به خاطر یک بیماری جسمانی باشد که به خاطر استرس تشدید شده است.

گردن درد عصبی و ارتباط آن با اسپسیفایر درد غالب

ممکن است پزشک پس از بررسی متوجه شود که این درد ریشهٔ جسمانی ندارد و با وجود مصرف داروها نیز بهبودی حاصل نشود در این حالت ممکن است فرد دچار اختلال درد شده باشد. اختلال درد یا اسپسیفایر درد غالب یکی از اختلالات سوماتیک سمپتوم است که فرد در یک یا چند ناحیه از بدنش احساس درد می‌کند. این درد شکایت اصلی بیمار از شرایط خود است. شدت این درد قابل توجه است ولی در این اختلال نوسان درد وجود ندارد و احساس درد با خوردن داروها بهبود نمی‌یابد. 

تشخیص گردن درد عصبی ناشی از استرس

پزشکان با معاینهٔ جسمانی، بررسی سوابق پزشکی و پرسش از بیمار دربارهٔ مشکلاتش می‌توانند این بیماری را تشخیص دهند. یکی از مسائلی که پزشکان در پرسش‌هایشان مورد توجه قرار می‌دهند شدت و مدت درد است. انجام آزمایش‌های گوناگون مانند سی تی اسکن و MRI راهکاری مناسب برای تشخیص علت دقیق مشکل است. این آزمایش‌ها می‌توانند آسیب‌های فیزیولوژیکی و مشکلات ساختاری را به خوبی نشان دهند.

خودآزمایی برای استرس (Self-test)

دانستیم که استرس می‌تواند عامل مهمی در پیدایش گردن درد باشد اما چگونه این استرس را تشخیص دهیم؟ بهترین راه بررسی این موضوع این است که پیش یک روان‌شناس برویم تا بر اساس معیارهای روان‌شناختی تشخیص دهد که آیا ما دچار این مشکل هستیم یا نه. اما پیش از رفتن پیش روان‌شناس می‌توانید به بررسی نشانه‌های استرس بپردازید. برخی از این نشانه‌ها عبارتند از:

• احساس فشار و کلافگی همیشگی
• مشکل خواب
• احساس خستگی همیشگی
• احساس درد قفسهٔ سینه، تپش قلب سریع یا سرگیجه
• زودرنجی یا زودخشمی
• عدم تمرکز و بی‌قراری
• تنش ماهیچه‌ای

درمان گردن درد عصبی

خوشبختانه راهکارهای موثر گوناگونی برای درمان این مشکل وجود دارد. درمان‌های پزشکی، روان‌پزشکی، روان‌شناسی و تغییر در سبک زندگی می‌تواند این مشکل را برای همیشه برطرف کند. برخی افراد ورزش، یوگا و برنامهٔ غذایی سالم را برای کاهش استرس مفید و کافی می‌دانند. گروهی دیگر تصمیم می‌گیرند پیش روان‌شناس و روانپزشک بروند تا تکنیک‌های مدیریت استرس را بیاموزند؛ اما گاهی نیز ممکن است درمان پزشکی ضرورت داشته باشد. من به شما پیشنهاد می‌کنم پیش از هر کاری پیش پزشک بروید.

دارو درمانی

اگر پیش پزشک بروید ممکن است مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن، استامینوفن یا داروهای ضد التهابی، کورتیکواستیروئیدها یا شل‌کننده‌های عضلانی تجویز کند. در مصرف این داروها باید به توصیه‌های پزشک دقت کنید و دوز مصرف را به طور خودخواسته افزایش ندهید چون ممکن است سلامت جسمانی شما را به خطر بیاندازد. روانپزشکان نیز در این شرایط ممکن است داروهای ضد افسردگی، آنتی اگزیولویتیک‌ها و داروهای ضد فشار خون را تجویز کنند.

روان‌درمانی

سایکوتراپی نقش مهمی در مدیریت و درمان استرس دارد. تکنیک‌های گوناگون روان‌درمانی وجود دارد که برای درمان این مشکل موثر هستند. برخی از این روش‌ها عبارتند از:

• درمان شناختی رفتاری (CBT): در این رویکرد روان‌شناس به درمانجو کمک می‌کند تا الگوهای فکری منفی و رفتارهای ناکارآمد خود را شناسایی کند و یاد بگیرد که افکار و رفتارهای کارآمد را جایگزینشان کند. بخش از کار این درمان بر آموزش تکنیک‌های مدیریت استرس در شرایط گوناگون تمرکز دارد.
• کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی (MBSR): این رویکرد درمانی از شیوه‌های آرامش‌بخشی مانند مدیتیشن، تمرکز حواس و یوگا برای کمک به افراد برای مقابله با استرس استفاده می‌کند.
• مواجهه درمانی: این رویکرد بیش‌تر برای درمان اضطراب و فوبیا کاربرد دارد اما برای مدیریت استرس نیز مفید است. در این روش روان‌شناس به طور تدریجی و مرحله‌ای درمانجو را در معرض عوامل استرس‌زا قرار می‌دهد و به وی کمک می‌کند که مدیریت استرس را انجام دهد. این تکنیک به مرور باعث افزایش تاب‌آوری و کاهش استرس فرد می‌شود.

پیشگیری از گردن درد عصبی ناشی از استرس

همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. با انجام راهکارهایی ساده و موثر می‌توانیم از بروز استرس و گردن درد عصبی جلوگیری کنیم. من در این‌جا برخی از روش‌های پیشگیری موثر را برای شما خواهم گفت.

• خواب کافی داشته باشید: کمبود خواب باعث افزایش تنش و فشار روانی می‌شود. همیشه به میزان کافی بخوابید. به ویژه اگر شب‌ها تا دیر وقت بیدار هستید بیش از دیگران در معرض استرس قرار خواهید داشت. 
• رژیم غذایی سالم داشته باشید: داشتن یک برنامهٔ غذایی سالم افزون بر این‌که سلامت جسمانی شما را تضمین می‌کند باعث کاهش استرس نیز می‌شود. 
• تکنیک‌های آرام‌سازی را تمرین کنید: تکنیک‌های ریلکسیشن، یوگا و مدیتیشن به طور چشمگیری باعث کاهش استرس می‌شوند. از آن‌جایی که این روش‌ها تنش عضلانی را کم می‌کنند پس در پیشگیری از گردن درد موثر هستند. 
• به طور منظم ورزش کنید: ورزش قوای جسمانی شما را افزایش می‌دهد و باعث تقویت عضلات بدن می‌شود. حتماً ورزش روزانه را در برنامهٔ خود داشته باشید.
• ماساژ درمانی: ماساژ، عضلات را نرم و به کاهش اسپاسم و بازسازی بافت کمک می‌کند. ماساژ درمانی باعث کاهش کورتیزول می‌شود. همان‌گونه که گفتم کورتیزول هورمونی است که هنگام استرس و درد ترشح می‌شود. از سوی دیگر ماساژ دادن سطح سروتونین و دوپامین را افزایش می‌دهد که روی بهبود خلق و خو و کاهش درد اثرگذار هستند.
• کیسهٔ آب گرم: گرما باعث افزایش جریان خون و شل شدن عضلات می‌شود و به کاهش تنش کمک می‌کند. می‌توانید 20 دقیقه کیسهٔ آب گرم را روی گردن و شانه‌های خود بگذارید تا عضلات منقبض تسکین پیدا کنند.

ما در گروه آقای روان‌شناس آمادهٔ راهنمایی و کمک به کسانی که از استرس و عوارض آن رنج می‌برند هستیم. با ما گفت‌و‌گو کنید.

پرسش و پاسخ (FAQ)