آشنایی با انحرافات جنسی یا اختلالات پارافیلیک، انواع

انحراف جنسی، پارافیلیا یا اختلال پارافیلیک به اختلالات روانی گفته می‌شود که مربوط به مسائل جنسی است و شامل رفتارهایی می‌شود که مورد پذیرش جامعه نیست و از دید روان‌شناسی ناهنجار و بیمارگونه به شمار می‌رود. انحرافات جنسی نه تنها بری فرد بلکه برای اطرافیان و جامعه نیز آسیب‌زاست. من در این نوشته شما را با پارافیلیا، دلایل انحرافات جنسی و روش‌های درمان انحراف جنسی آشنا خواهم کرد.

انحراف جنسی چیست؟

اختلالات پارافیلیک (Paraphilic Disorders) یا پارافیلیا (Paraphilia) به اختلالات روانی گفته می‌شود که دربرگیرندهٔ تمایلات و رفتارهای جنسی ناهنجار است این اختلالات روانی با تجربهٔ برانگیختگی شدید جنسی همراه با خیال‌پردازی، موقعیت‌ها و افراد نامتناسب، اشیاء یا رفتارهای غیرطبیعی و غیرمعمول شناخته می‌شود و مورد پذیرش جامعه و قانون نیست. پارافیلیا در حقیقت واژه‌ای یونانی است که از دو بخش Para به معنی فرا، و Philia به معنی دوست داشتن تشکیل شده است. از نظر لغتی پارافیلیا به معنی محبت غیر عادی یا غیر طبیعی است.

در حقیقت اختلالات پارافیلیک شامل گرایش و رفتارهای جنسی است که طبیعی و معمول نیست. این تمایلات و رفتارها هنگامی به عنوان اختلال شناخته می‌شود که فرد برای حداقل ۶ ماه درگیر آن باشد و روی زمینه‌های گوناگون زندگی (فردی، خانوادگی، شغلی و اجتماعی) اثر منفی بگذارد. روشن است که اختلالات پارافیلیک باعث پریشانی و رنج فرد می‌شود پس باید درمان این اختلالات جدی گرفته شود.

پیشینهٔ پارافیلیا

پارافیلیا ریشه در تاریخ دارد. در ادبیات کشورهای گوناگون مواردی که شامل انحراف جنسی می‌شود به چشم می‌خورد اما اگر بخواهیم از دید علمی به این موضوع بپردازیم نخستین بار سکسولوژیستی به نام جان مانی (John Money) از اصطلاح پارافیلیا به عنوان برچسبی تحقیرآمیز برای تمایلات جنسی غیرمعمول استفاده کرد. در سال ۱۹۰۳ فردریش سالومون کراوس این واژه را به زبان انگلیسی وارد کرد. در سال ۱۹۲۰ میلادی نیز ویلهلم استکل روان‌شناس اتریشی از اصطلاح پارافیلیا برای نام‌گذاری اختلالات انحراف جنسی استفاده کرد. با این حال گلن گابارد روانپزشک آمریکایی بیان می‌کند که با وجود تلاش‌هایی که جان مانی و استکل در این زمینه داشتند، اصطلاح پارافیلیا بیش‌تر جنبهٔ تحقیرآمیز داشته است.

در اواخر قرن ۱۹ میلادی روان‌شناسان و روانپزشکان تلاش می‌کنند تا انحرافات جنسی را طبقه‌بندی نمایند. این کار با هدف توصیف دقیق و علمی انحرافات صورت گرفت تا با ساختارهای قانونی و دینی متفاوت باشد. این تلاش‌ها باعث شد تا در DSM III اصطلاح انحراف جنسی برای اشاره به پارافیلیا به کار گرفته شود. طبقه‌بندی اختلالات جنسی و انحرافات هم‌اکنون نیز در DSM وجود دارد و شامل رفتارها و تمایلات غیرمعمول جنسی می‌گردد.

انواع انحرافات جنسی

• اختلال فتیشیستیک (Fetishistic Disorder): تحریک جنسی و ارضا با دیدن اشیای بی‌جان مانند کفش زنانه، جوراب، مانکن لباس و …
• اختلال ترانسوستیک (Transvestic Disorder): برانگیختگی با پوشیدن لباس‌های جنس مخالف یا استفاده از زیور آلات و اکسسوری‌های جنس مخالف.
• اختلال مازوخیسم و سادیسم جنسی (Sexual Masochism & Sexual Sadism): لذت بردن از آزار دادن یا آزارخواهی در رابطهٔ جنسی مانند کتک زدن یا کتک خوردن، تحقیر کردن یا تحقیر شدن و هر گونه کاری که با درد و رنج همراه باشد.
• اختلال اگزیبیشنیستیک (Exhibitionistic Disorder): برانگیختگی با نشان دادن اندام جنسی خود به کسانی که انتظار دیدن آن را ندارند. برای نمونه در یک محل عمومی به بزرگسالان، کودکان و یا هر دو گروه
• اختلال ویوریستیک (Voyeuristic Disorder): این اختلال با نام دید زدن هم شناخته می‌شود. در این اختلال فرد از نگاه کردن پنهانی به افرادی که برهنه هستند و خبر ندارند که کسی در حال مشاهدهٔ آن‌هاست لذت می‌برند.
• اختلال فروتوریستیک (Frotteuristic Disorder ): در این اختلال فرد از لمس کردن و تماس بدن خود با دیگران در مکان‌های شلوغ مانند مترو، بازار و صف لذت می‌برد.
• اختلال پدوفیلیک (Pedophilic Disorder): تمایل و تلاش برای ارتباط جنسی با کودکان نابالغ یا تازه بالغ است.
• دیگر اختلالات انحرافی: این شاخه دربرگیرندهٔ انحرافات جنسی فرعی دیگری است که در بالا نیامده است و به آن‌ها اشاره خواهم کرد.

دیگر انواع انحراف جنسی

در حقیقت دیگر انواع انحرافات جنسی زیرمجموعهٔ یکی از گروه‌های بالا هستند. این انحرافات بیش‌تر دربرگیرندهٔ فتیش‌ها هستند.

• اختلال زوفیلیک (Zoophilic Disorder): تمایل به تماس جنسی با حیوانات مانند سگ، الاغ، اسب، گوسفند و … .
• اختلال یوروفیلیک (Urophilic Disorder): تمایل به ادرار کردن روی دیگران یا این‌که کسی دیگر چنین کاری با وی انجام دهد.
• تریولیسم (Troilism): در این حالت فرد از دیدن ارتباط جنسی همسر یا عشقش با فردی دیگر برانگیخته می‌شود و لذت می‌برد.
• اختلال کوپروفیلیک (Coprophilic Disorder): برانگیختگی جنسی در تماس با مدفوع یا تمایل به مدفوع کردن روی دیگران و یا این‌که کسی روی آن‌ها چنین کاری انجام دهد.
• اختلال نکروفیلیک (Necrophilic Disorder): برانگیختگی جنسی در تماس با مردگان یا خودارضایی هنگام نگاه کردن به جسد.
• عباسیوفیلیا (Abasiophilia Disorder): تمایل به ارتباط با کسانی که محدودیت‌های جسمانی و حرکتی دارند. برای نمونه کسانی که دست یا پایشان گچ گرفته شده است یا معلول هستند.
• اکروتوموفیلیا (Acrotomophilia): تمایل به ارتباط با کسانی که دچار قطع عضو هستند. بدترین شکل این حالت ارتباط با عروسک‌های انسانی لولیتا است.
• خفگی (Erotic Asphyxiation): ایجاد خفگی برای خود یا شخصی دیگر.
• ایجاد خون‌ریزی (Auto-haemofetishism): ایجاد خون‌ریزی برای خود با هدف برانگیختگی. این اختلال شامل نوشیدن خون نمی‌شود.
• اتونپیوفیلیا (Autonepiophilia): نقش بازی کردن به عنوان یک نوزاد همراه با خوردن شیشه شیر، پوشک شدن و … .
• قتل شهوت‌مدارانه (Lust Murde): یکی از انحرافات جنسی است که در آن فرد با قربانی خود رابطه برقرار می‌کند و سپس وی را می‌کشد. یا پس از کشتن وی با او ارتباط برقرار می‌کند.

همان‌گونه که می‌بینید انحرافات جنسی همیشه کم‌خطر نیستند بلکه ممکن است تا جنایت‌های سریالی هم پیش برود. این یک زنگ خطر برای جامعه به شمار می‌رود.

دلایل بروز انحراف جنسی

عوامل گوناگونی در بروز این اختلال روانی نقش دارند و نمی‌توانیم یک عامل خاص را به عنوان دلیل بروز انحرافات جنسی بیان کنیم. شیوه‌های فرزندپروری نادرست، بدرفتاری با کودکان و خانواده‌هایی که درگیر کشمکش والدین هستند در این مورد نقش موثری دارد. افرادی که مورد سو استفاده و آزار جنسی قرار می‌گیرند بیش از دیگران در خطر دچار شدن به پارافیلیا هستند. یکی دیگر از عوامل موثر در این مورد باورها و نگرش‌های نادرست افراد است. بسیاری از کسانی که دست به عورت‌نمایی یا پدوفیلیک می‌زنند بر این باورند که دیگران نیز از کارشان لذت می‌برند. متأسفانه رسانه‌های جمعی مانند شبکه‌های اجتماعی نیز در افزایش این موارد نقش مهمی دارند. در برخی از شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های غیر اخلاقی به نوعی عادی‌سازی یا انگ‌زدایی از این موارد صورت می‌گیرد که در افزایش تمایل افراد به این موارد موثر است. در کنار تمام عوامل محیطی و فردی نمی‌توانیم عوامل بیولوژیکی را نادیده بگیریم. عدم تعادل هورمون‌هانی جنسی و انتقال‌دهنده‌های عصبی، آسیب‌های مغزی و عوامل ژنتیکی از موارد بیولوژیکی هستند که می‌تواند در بروز اختلالات پارافیلیک نقش داشته باشند.

شیوع پارافیلیا

این اختلالات هم در مردان و هم زنان دیده می‌شود. اما بر پایهٔ آمار بروز آن در زنان بیش‌تر است. یکی از دلایل این‌که آمارها شیوع این اختلال را در مردان بیش‌تر می‌داند این است که از نظر جامعه انجام رفتارهای عجیب جنسی توسط زنان قابل قبول‌تر از مردان است. اما اگر رفتارهای ناهنجار جنسی توسط مردان انجام شود از نظر جامعه مجرمانه است. برای نمونه اگر زنی اندام جنسی خود را به طور غیر منتظره به دیگران نشان دهد، از نظر دیگران می‌تواند به معنی تمایل به رابطهٔ جنسی با آن فرد به شمار رود؛ اما اگر مردی چنین کاری را انجام دهد این رفتار جنبهٔ مجرمانه به خود می‌گیرد. نمی‌توانیم آمار دقیقی از این مسائل ارائه کنیم زیرا این موضوع وابسته به فرهنگ و شرایط است. در نتیجه آمارهای هر کشوری متفاوت از دیگری است.

درمان اختلالات پارافیلیک

درمان اختلالات پارافیلیک و انحرافات جنسی با دارو درمانی و روان‌درمانی انجام می‌شود. داروها روی مسائل بیولوژیکی و روان‌درمانی روی عوامل محیطی، فرآیندهای روانی و رفتاری اثر می‌گذارند. دارودرمانی را روانپزشک و روان‌درمانی را روان‌شناس بر عهده دارد. درمان انحراف جنسی در بسیاری از موارد با پیچیدگی و مشکلات گوناگونی همراه است. این افراد معمولاً همه چیز را بیان نمی‌کنند و آن‌گونه که باید با روان‌شناس و روانپزشک همکاری نمی‌کنند.

دارو درمانی اختلالات پارافیلیک

درگذشته برخی کشورها از اخته کردن به عنوان راهکار اصلی برای برخورد با بیماران جنسی خطرناک استفاده می‌شد. بعدها داروهای آنتی آندروژن و کاهش دهندهٔ تستوسترون برای این افراد تجویز می‌شد تا هورمون‌های جنسی مردانه کاهش یابد. امروزه داروهای ضد افسردگی مانند SSRI برای کاهش میل جنسی این افراد مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حقیقت درمان دارویی فقط با هدف کاهش میل جنسی این افراد صورت می‌گیرد و به عنوان یک درمان جانبی در کنار روا‌ن‌درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

روان‌درمانی اختلالات پارافیلیک

روش‌های گوناگون روان‌درمانی برای درمان این اختلالات به کار گرفته می‌شود. از جمله‌ رویکردهای درمانی مورد استفاده در این مورد روانکاوی، درمان شناختی – رفتاری، هیپنوتراپی و گروه‌درمانی است. در رفتاردرمانی شناختی یا CBT روان‌شناس به دنبال تغییر باورها و نگرش‌های نادرست فرد و نیز رفتارهای ناهنجار در زمینهٔ جنسی است. یکی از مواردی که در CBT مورد توجه روان‌شناسان است ایجاد بیزاری در فرد نسبت به رفتارهای ناهنجار و درک احساسات واقعی قربانیان است. رویکرد روانکاوی بر این باور است که انحرافات جنسی می‌تواند به عنوان واکنش دفاعی برای دفاع از خود (Ego) در برابر ترس‌هاست؛ و یا می‌تواند به دلیل تثبیت (گرفتار شدن) در مرحلهٔ رشدی پیش‌تناسلی و مرحلهٔ اودیپی بروز پیدا کند. روانکاوان بر این باورند که انحرافات جنسی در کسانی بروز پیدا می‌کند که نمی‌توانند با پیچیدگی روابط میان‌فردی و جنسی روبرو شوند؛ آن‌ها برای فرار از این ترس به رفتارهای نامعمول و غیر طبیعی روی می‌آورند. در روانکاوی به دنبال شناسایی ریشه‌ها و عوامل موثر در بروز آغازین این مشکلات هستند. در این روش نیز تلاش می‌کنند تا با شناسایی مکانیزم‌های دفاعی و عوامل ناهشیار موثر در این رفتار برای برطرف کردن این موارد و درمان فرد تلاش کنند.

گروه‌درمانی یکی دیگر از روش‌های جالب و موثر برای درمان این اختلالات است. در این روش فرد در گروهی قرار می‌گیرد که افرادی همانند خود نیز در آن حضور دارند. روان‌شناس به عنوان ناظر و راهنما در این گروه حضور دارد و با کمک خود افراد به دنبال یافتن راهکارهای درمانی و اثرگذاری جمعی است. در گروه درمانی تمرکز روی فعالیت‌های اثربخش مانند پذیرش مسئولیت، آموزش همدلی، هم‌ذات پنداری با قربانیان، همدلی، تقویت روابط میان‌فردی، مهارت‌های ارتباطی و مواردی از این دست هستند.

ما در گروه آقای روان‌شناس آمادهٔ راهنمایی و کمک به شما هستیم. با ما گفت‌وگو کنید.