اختلال دیسفوریای پیش از قاعدگی یا Premenstrual Dysphoric Disorder که به نام اختلال ناآرامی پیش از قاعدگی، اختلال افسردگی پیش از قاعدگی یا PMDD هم شناخته می‌شود؛ اختلال روانی است که در بخش اختلالات افسردگی و اختلالات دو قطبی جای گرفته و پیش از DSM 5 نامی از آن نبود. دلیل افزودن این اختلال روانی به DSM 5 این است که به مشکل نوسانات خلقی مرتبط با دوره‌ی پیش از قاعدگی توجه بیش‌تری شود و به زنانی که از این مشکلات رنج می‌برند خدمات درمانی بیش‌تر و بهتری داده شود. در این نوشته شما را با PMDD آشنا خواهم کرد. این اختلال روانی ویژه‌ی زنان است اما خواندن این نوشته را به مردان هم سفارش می‌کنم تا آگاهیشان درباره‌ی مشکلات خلقی زنان افزایش پیدا کند.
اختلال دیسفوریای پیش از قاعدگی یا PMDD
اختلال ناآرامی پیش از قاعدگی یا دیسفوریای پیش از قاعدگی (PMDD)، حالتی همانند سندرم پیش از قاعدگی یا PMS دارد اما نسبت به PMS شدیدتر است. به همین خاطر برخی از زنانی که دچار PMDD هستند آن را با PMS اشتباه می‌گیرند. اختلال دیسفوریای پیش از قاعدگی در زنانی دیده می‌شود که در ۷ روز پیش از آغاز عادت ماهانه، نشانه‌های روان‌شناختی ویژه‌ای را تجربه می‌کنند و چند روز پس از آغاز عادت ماهانه، شدت نشانه‌ها کم می‌شوند و سپس ناپدید می‌شوند. نشانه‌هایی مانند اندوه، گریه، احساس کلافگی، بی‌خوابی و پرخوابی، از دست دادن انرژی و… برخی از این نشانه‌ها هستند.
نشانه‌ها و معیارهای DSM 5 برای اختلال دیسفوریای پیش از قاعدگی یا PMDD
در DSM 5 نشانه‌های اختلال ناآرامی پیش از قاعدگی یاد شده است. این نشانه‌ها ممکن است در برخی از اختلالات روانی دیگر نیز به چشم بخورند. برای همین است که می‌گوییم کسانی که روان‌شناس نیستند نمی‌توانند تنها با دانستن نشانه‌ها به شناسایی یک اختلال روانی بپردازند. این مورد در معیار E نیز گفته خواهد شد. پس دانستن نشانه‌ها راهی برای آگاه شدن از احتمال بروز یک اختلال روانی است و برای شناسایی درست و درمان باید پیش روان‌شناس رفت. به یاد بسپارید سمپتوم‌هایی که در معیارهای A، B و C گفته می‌شوند باید در اکثر قاعدگی‌های ماهانه در یک سال گذشته حضور داشته باشند. نشانه‌های اختلال افسردگی پیش از قاعدگی چنین است:
A: در بیش‌تر دوره‌های قاعدگی، حداقل ۵ سمپتوم باید در هفته‌ی پایانی پیش از آغاز قاعدگی‌ها دیده شوند؛ چند روز پس از آغاز عادت ماهانه بهبود پیدا کنند و یک هفته پس از پایان قاعدگی باید به حداقل برسند یا ناپدید شوند.
B: یک یا چند سمپتوم از سمپتوم‌های زیر باید دیده شوند:
۱- نداشتن ثبات هیجانی و عاطفی شدید (برای نمونه نوسان خلقی، احساس غمگین بودن یا آماده شدن برای گریه کردن به طور ناگهانی، یا افزایش حساسیت به بی‌توجهی دیگران)
۲- زودخشمی و تحریک‌پذیری بالا برای پرخاشگری یا افزایش کشمکش‌های میان‌فردی و رفتار تند با دیگران
۳- خلق افسرده‌ی چشمگیر، احساس ناامیدی و افکار خودتحقیری (خودپنداره‌های منفی و تحقیرآمیز درباره‌ی خودش)
۴- تنش، بی‌قراری، اضطراب یا احساس عصبی و تحت فشار بودن
C: یک یا چند سمپتوم از سمپتوم‌های زیر هم باید حضور داشته باشند تا در هنگام ترکیب با سمپتوم‌های B بتوانیم به ۵ سمپتومی که در معیار A گفته شد دست پیدا کنیم.
۱- کاهش علاقه به فعالیت‌های روزانه مانند مدرسه، کار، سرگرمی و دوستان
۲- دشواری درونی (Subjective) در تمرکز حواس. دشواری سابجکتیو یعنی فرد این موضوع را حس می‌کند اما ممکن است دیگران متوجه نشوند.
۳- عدم تمایل و نداشتن شوق، احساس خستگی شدید یا نداشتن انرژی به اندازه‌ی کافی
۴- تغییر چشمگیر در اشتها، پرخوری یا هوس شدید برای خوردن برخی از خوراکی‌ها
۵- بی‌خوابی (اینسومنیا) یا پرخوابی (هایپرسومنیا)
۶- احساس کلافگی یا از دست دادن کنترل
۷- نشانه‌های فیزیکی مانند دردناک شدن یا متورم شدن سینه‌ها، درد مفصلی و عضلانی، افزایش وزن و…
D: سمپتوم‌ها با رنج شدید روانی، مشکل در شغل، مدرسه، فعالیت‌های اجتماعی روزانه یا روابط میان‌فردی با دیگران مرتبط هستند. مانند پرهیز از فعالیت‌های اجتماعی، کاهش کارایی و بازدهی در شغل، مدرسه، دانشگاه، خانه و …
E: این اختلال به معنی وخیم شدن سمپتوم‌های اختلال روانی دیگری مانند اختلال افسردگی عمده، اختلال وحشت‌زدگی یا Panic Attack، اختلال افسردگی دائم یا اختلال شخصیت نیست. اگر چه ممکن است با این اختلالات روانی همایندی داشته باشد. پس اگر نشانه‌هایی که در فرد می‌بینیم نشانگر اختلال روانی دیگری باشد و بتوانیم فرد را دچار اختلال روانی دیگری بدانیم، نمی‌توانیم فرد را دچار PMDD بدانیم.
F: معیار A باید توسط ارزیابی روزانه‌ی پروسپکتیو (Prospective Symptom Ratings) در طول حداقل دو دوره‌ی قاعدگی که سمپتوم‌ها حضور دارند تایید شوند. البته پیش از این تایید می‌توانیم از تشخیص موقت (Provisional Diagnosis) بهره‌گیری کنیم.
G: سمپتوم‌ها و نشانه‌هایی که در فرد دیده می‌شود را نتوانیم با اثرات فیزیولوژیک یک ماده یا دارو (مانند سو مصرف داروهای پزشکی، مواد مخدر و …) یا یک بیماری جسمانی (مانند هایپرتیروئیدیسم) بهتر توجیه کنیم. اگر نشانه‌ها به دلیل اثر ماده، دارو یا بیماری جسمانی باشند نمی‌توانیم فرد را دچار PMDD بدانیم.
درمان اختلال ناآرامی پیش از قاعدگی یا PMDD
برای درمان PMDD، راهکارهایی که برای درمان سندروم پیش از قاعدگی گفته شد می‌تواند بسیار سودمند باشد. در کنار راهکارهای درمانی که میان سندرم پیش از قاعدگی و PMDD یکسان هستند باید از دارو درمانی و روان‌درمانی برای درمان اختلال دیسفوریای پیش از قاعدگی بهره گرفت. به یاد بسپاریم دارو درمانی می‌تواند سمپتوم‌ها را کنترل و تا اندازه‌ای بهبود بخشد اما دارو درمانی به تنهایی نمی‌تواند فرآیند درمان را کامل کند پس دارو درمانی و روان‌درمانی در کنار یک‌دیگر می‌توانند اختلال ناآرامی پیش از قاعدگی را درمان کنند.
دارو درمانی اختلال دیسفوریای پیش از قاعدگی
هنگامی که سمپتوم‌ها شدید و غیرقابل کنترل باشند دارودرمانی به کار برده می‌شود. SSRI ها سودمندترین داروها برای درمان این اختلال روانی هستند. مانند: فلوکستین، سرترالین، پارکستین و اس‌سیتالوپرام.
روان‌درمانی اختلال دیسفوریای پیش از قاعدگی
مواردی که در بخش درمان سندرم پیش از قاعدگی گفته شد برای روان‌درمانی PMDD هم سودمند است. در کنار این موارد می‌توانیم از روان‌درمانی نیز بهره‌گیری کنیم. درمان شناختی رفتاری یا CBT و نیز روانکاوی می‌توانند در این زمینه بسیار سودمند باشند. در کنار روان‌درمانی می‌توانید به یوگا و مدیتیشن نیز بپردازید. اگر دچار اختلال ناآرامی پیش از قاعدگی هستید نگران نباشید ما می‌توانیم به شما کمک کنیم.
با تشکر فراوان از شما بابت این مقاله ?
سلام. خانم من متاسفانه به اين بيماري مبتلا شده و حاضر نيست به دكتر مراجعه كند و زندگيمان در حال فروپاشي است.
خیلی عالی بودممنونم بابت اطلاعات زیبا
سلام چطور میتونید کمکم کنید. دیگه از این وضع خسته شدم
باید پیش روان‌شناس برین